Istoričar profesor dr Aleksandar Stamatović tako komentariše ocjene u pojedinim medijima povodom izjave mitropolita crnogorsko-primorskog Amfilohija da se nada da će iduće godine biti obnovljena porušena Njegoševa kapela na Lovćenu, i time biti ispunjen amanet vladike Rada ostavljen Crnogorcima - da bude sahranjen u kapeli koju je sam za života projektovao.
Mitropolit je takođe rekao da želi da ispuni i amanet kralja Nikole Petrovića da se izgradi crkva Svete Trojice na Cetinju, između Biljarde i Vladinog doma, a u kojoj bi trebalo da budu pohranjene tri najveće svetinje Cetinjskog manastira – između ostalog i ikona Bogorodice Filermose koja se trenutno nalazi u Narodnom muzeju na Cetinju.
Režimski mediji protiv obnove kapele na Lovćenu
Snažno protivljenje obnavljanju Njegoševe kapele na Lovćenu, međutim, putem medija izrazio je odlazeći podgorički režim, koji ovaj čin pak tumači isključivo u svjetlu mitropolitovog „nastavka širenja svetosavlja“, te navodnog mitropolitovog nastojanja da sagradi svoju zadužbinu, koja će prije svega biti „simbol odluka nelegitimne Podgoričke skupštine“.
Istoričar Aleksandar Stamatović smatra da se tome ne treba čuditi jer je, kako kaže, opšte je poznato da je Crna Gora jedina država tzv. istočnog lagera u kojoj od simboličkog rušenja Berlinskog zida nije došlo do diskontinuiteta komunističke vlasti uspostavljene 1945. godine.
On dodaje da upravo jedna od glavnih karakteristika tog i takvog 75- godišnjeg režima koje je u međuvremenu od 1990. u Crnoj Gori od formalno komunističkog samo mutirao, kontinuitet sistematske pljačke crkvene imovine, ali i militantna ateizacija stanovništva, kombinovana sa denacionalizacijom srpskog narodnog uma.
Rušenje kapele simbol anticrkvene kampanje
„Najizrazitiji primjer anticrkvene kampanje kombinovane sa denacionalizacijom je svakako rušenje Njegoševe kapele na Lovćenu čime se željelo pokazati da je Crna Gora odbacila svoj srpski identitet i karakteristike slovenskog pravoslavlja u kakvom je bila vjekovima“, kaže Stamatović za Sputnjik.
On dodaje da su izgradnjom Mauzeoleja na Lovćenu hrvatski vajar Ivan Meštrović i njegovi mentori htjeli da pokažu da time počinje jedna nova Crna Gora koja odbacuje svoj srpski i pravoslavni identitet, te da je donošenje famoznog zakona o vjerskim zajednicama u Crnoj Gori u tom smislu trebalo da zada završni udarac za likvidaciju pravoslavnog i srpskog identiteta Crne Gore.
„Dakle, to je jedan proces koji traje decenijama. Stoga mitropolit Amfilohije najavom obnove izvorne Njegoševe kapele na Lovćenu i izgradnje crkve na Cetinju čiji je idejni pokretač bio knjaz Nikola Petrović, o čemu postoji nesporna arhivska građa koja to dokazuje, ne izmišlja ništa novo. On vraća stanje stvari onakve kakve jesu zaista bila, a Crnu Goru onakvom kakva ona suštinski jeste bila. Dakle, srpska, pravoslavno-slovenska, i na kraju krajeva, u globalnom smislu istočno-vizantijskog civilizacijskog identitetskog koda“, jasan je Stamatović.
Cilj mitropolita Amfilohija da nanovo sjedini Crnu Goru
Naš sagovornik primjećuje da je sada nesumnjivo da s time ne mogu da se pomire ne samo ostaci odlazećeg režima, nego i oni koji su njegov identitetski proizvod, nastao kalemljenjem i naturanjem nečega tuđeg i nesvojstvenog Crnoj Gori od 1945. godine.
„Međutim, to su njihovi poslednji trzaji. Oni su sada svakako lišeni logistike grube sile kombinovane sa asimilatorskom propagandom, i oni će u protoku vremena prirodno da se vrate svom starom i izvornom identitetu. To je neminovan proces koji niko ne može da zaustavi. Stoga cilj mitropolita Amfilohija ovim potezima nije da nanovo dijeli i zakrvljuje Crnu Goru, nego da nanovo sjedinjava Crnu Goru u svom istinskom vjerskom i etničkom identitetu kakav je bio u njoj vjekovima“, zaključuje Stamatović.
