Caričin grad, administrativno-crkveno i vojno središte nekadašnjeg severnog ilirika rimske provincije, sagrađen je oko 535. godine i jedan je od najbolje sačuvanih ranovizantijskih gradova.
„Grad nije dugo živeo, otprilike do 615. godine. Napušten je prilikom upada avarskih i slovenskih plemena sa severa“, navodi u izjavi za Sputnjik kustos, arheolog Vladimir Stojanović.
Istraživanja u Caričinom gradu vrše se od 1912. godine. Dosad je utvrđeno da je zauzimao površinu od oko 10 hektara, ali najnoviji snimci pokazuju da se prostirao na blizu 20 hektara.
„U samom gradu postoji sistem vodovodnih i kanalizacionih cevi, posebno ispod glavnih ulica, koje su se sekle pod pravim uglom. Ispod tih ulica bila je razvijena i kanalizaciona mreža. Grad je bio snabdeven vodom sa izvora sa vrha Petrove gore, sa planine Radan, akvaduktom dugačkim oko 22 kilometra“, objašnjava Stojanović.
Akvadukt je dovodio vodu do južnog dela grada, a odatle ja kanalom sprovođen do Gornjeg grada i do Akropolja, glavnog dela grada.
„U pojedinim delovima grada postojalo je i podno grejanje. U okviru grada postojale su i terme — neke unutar grada, a druge, bolje sačuvane, van gradskih bedema. Pod se zagrevao putem toplog vazduha iz termi“, ističe Stojanović.
Grad sa osam crkava
Inače, grad je podeljen na dva dela, na Gornji i Donji grad. U Gornjem gradu je bio Akropolj u kome se nalaze episkopska bazilika i episkopska palata. U samom gradu pronađeno je čak osam crkava, a van gradskog bedema pronađene su još dve bazilike.
„Najvrednija otkrića u Caričinom gradu su mozaici koji su, nažalost, sada pokriveni, odnosno zaštićeni i potrebna je njihova konzervacija. Caričin grad je na preliminarnoj listi Uneska, a jedan od zadataka koji ćemo morati da ispunimo je otkrivanje tih mozaika. Postoji još nekoliko uslova koje moramo da ispunimo, da jedan objekat i jedna bazilika moraju biti otkriveni, ima još dosta posla…“, navodi Stojanović.
Istraživanja u Caričinom gradu sprovode se od 1960. godine u saradnji srpskog Arheološkog zavoda i francuskih stručnjaka.
Pronađene i kosti kamila
U Donjem gradu pronađene su tokom iskopavanja pre nekoliko godina i kosti kamila.
„Smatra se da su one bile deo nekog putujućeg karavana, koji je prevozio namirnice do Caričinog grada“, kaže Stojanović.
Od poslednjih otkrića, važno je otkriće žitnice u Gornjem gradu.
„Sada se vrše ispitivanja pronađenih kostiju i ostataka zrnevlja da bi se videlo čime su se stanovnici Caričinog grada hranili i šta su proizvodili. Značajni su i pronađeni ostaci poljoprivrednog alata: motika, srpova, čekića“, ukazuje Stojanović.
Zbog preliminarne liste Uneska, država je izdvojila novac za uređenje Caričinog grada. Pored iskopavanja, koja su u toku dugi niz godina, sada se sprovodi i konzervacija kako bi se ovaj jedinstveni arheološki lokalitet posetiocima pokazao u punom sjaju.
