MULTIMEDIJA

One su utrle put novim generacijama: Ko su moćne Srpkinje koje su se borile protiv nepisanih pravila

Ako još niste, možda su ovi zimski dani najbolja prilika da u prijatnoj atmosferi doma srpskog diplomate, posetite izložbu posvećenu damama koje su se borile se za bolji položaj žena u patrijarhalnom srpskom društvu
Sputnik
1 / 22

Ako još niste, možda su ovi zimski dani najbolja prilika da u prijatnoj atmosferi Doma Jevrema Grujića u Svetogorskoj ulici u Beogradu posetite izložbu posvećenu damama, koje su se borile se za bolji položaj žena u patrijarhalnom srpskom društvu.

2 / 22

Druga izložba iz ciklusa "Velikanke srpske kulture" u Domu Jevrema Grujića je zapravo priča o 20 žena koje su boreći se protiv nepisanih pravila, birokratije i patrijahalnih shvatanja utirale put novim generacijama, nesvesnim da za mogućnosti koje danas imaju treba da zahvale upravo njima

3 / 22

Među ženama, koje su se našle u ovom nastavku ciklusa su slikarke Milena Pavlović Barili i Zora Petrović, glumica – Žanka Stokić, prva žena s titulom doktora nauka - Ksenija Atanasijević, dobrotvorke Delfa Ivanić, Mirka i Mejba Grujić i Marija Trandafil, kraljce Natalija i Draga Obrenović, kraljica Marija Karađorđević, kao i dve „srpske Engleskinje“ – Lejdi Pedžet i Flora Sands.

4 / 22

Autori iložbe su pripremajući postavku otkrili pregršt detalji iz njihovog života, doba u kome su stvarale i osoba sa kojima su se družile

5 / 22
Ksenija Atanasijević - prva žena s titulom doktora nauka u Kraljevini Jugoslaviji i jedna u nizu žena koje su iskusile snagu patrijarhata na sopstvenoj koži. Protiveći se njenom postavljanju za predavača na Beogradskom univerzitetu, uvređeni profesor Miloš Trivunac na sednici univerzitetskog veća izgovara: "Ima krajeva u Srbiji gde žene ljube u ruku mlađe muškarce, a vi hoćete da date katedru docenta jednoj mladoj devojci".
6 / 22
Milenu Pavlović Barili opisuju kao jednu od najinteresantnijih ličnosti umetničke Evrope između dva svetska rata. Slikala je mnoge krunisane glave, uradila je portret švedskog i turskog princa, austrijskog nadvojvode… portrete brojnih diplomata, poznatih umetnika i članova aristokratskih porodica.
7 / 22
Milena Pavlović Barili jedina je Srpkinja koja je uradila naslovnu stranu magazina Vog. Drugi svetski rat je Milenu zatekao u Americi, gde, da bi obezbedila egzistenciju, radi kao modni i reklamni ilustrator za brojne časopise.
8 / 22
Draga Ljočić je nakon završenih studija u Švajcarskoj (jedinoj državi koja je primala dame na studije medicine) postala prva Srpkinja i druga žena lekar u svetu. Dobrovoljno je lečila ranjene u Srpsko-turskom ratu, posle čega je dobila čin poručnika, a sa istom praksom nastavila je i u Srpsko-bugarskom, balkanskim i Prvom svetskom ratu.
9 / 22
Replika kostima Milica Babić Jovanović. Srpkinja iz Bosanskog Šamca, školovana u Beču na Školi za primenjenu umetnost, sa završenom praksom u Parizu, bila je prvi školovani kostimograf u Srbiji. Posle smrti prvog supruga, udala se za jedinog srpskog nobelovca Ivu Andrića
10 / 22
Marija Trandafil, srpska dobrotvorka koju često nazivaju "najvećom srpskom dobrotvorkom” odlikovana je ordenom Crvenog krsta. Njena najveća zadužbina je bio Zavod za izdržavanje sirote i siromašne dece u Novom Sadu. Posle njene smrti je osnovan fond iz koga su se školovali mnogi đaci Srpske velike gimnazije.
11 / 22

Mejba Grujić (Mejbel Grujić) bila je žena srpskog diplomate Slavka Grujića, osnivač Kola srpskih sestara, velika srpska dobrotvorka i dobrovoljna medicinska sestra pri Crvenom krstu u Srbiji tokom Prvog svetskog rata

12 / 22
Jelena Dimitrijević -srpska književnica, svetska putnica i dobrotvorka. Proputovala je Evropu, Aziju, Severnu Ameriku i Severnu Afriku. Objavila je „Pisma iz Soluna“, „Pisma iz Misira“, „Sedam mora i tri okeana“ (u dve knjige), razne pripovetke i roman „Nove“
13 / 22
Mnoge naše institucije učestvovale su u realizaciji postavke, među kojima su Matica srpska, SANU, Galerija Milene Pavlović Barili, UB "Svetozar Marković", Muzej grada Beograda, Muzej pozorišne umetnosti, Muzej rudničko-takovskog kraja,Istorijski muzej Srbije, Spomen-zbirka Pavla Beljanskog, Narodna biblioteka...
14 / 22
Prvu izložbu o ženama značajnim za razvoj srpske kulture i društva, u Domu Jevrema Grujića predstavili su početkom 2022. Tada su junakinje postavke bile Milica Stojadinović Srpkinja, Mina Karadžić, Poleksija Todorović, Beta Vukanović, Nadežda Petrović, Isidora Sekulić...
15 / 22
Dom Grujića je predstavljao mesto okupljanja srpske elite u kome su se organizovali balovi kao i diplomatska okupljanja. U jednom od salona izloženi su portreti kraljica Drage i Natalije Obrenović koja je bila rado viđen gost u domu porodice Grujić
16 / 22
„Čajanka sa kraljicom Natalijom" je osmišljena kao autentičan performans kustosa Muzeja kojim se posetiocima dočaraju život kraljice Natalije svake nedelje od 16 do 17 časova u Svetogorskoj ulici. U kuvaru Jelene Grujić, Jevremove žene, pronađen je svojeručno ispisan recept( iz 1888. godine) za čokoladnu tortu nazvanu po kraljici Nataliji, a koju posetioci mogu degustirati tokom performansa
17 / 22

O bliskosti bračnog para Grujuć sa kraljicom Natalijom, govore i brojni darovi koje im je njeno visočanstvo poklanjalo, poput pozlaćene škrinje sa kristalnim servisom za liker

18 / 22

"Valcer i Marš posvećen Njenom veličanstvu kraljici Dragi"( Karlo Mertl, Dvorska knjižara Mite Stajića, 1901.) Unuka ustaničkog prvaka Nikole Milićevića Lunjevice i supruga kralja Aleksandra Obrenovića bila je poslednja srpska kraljica

19 / 22

Posetioci izložbe mogu videti i najstariju sačuvanu venčanicu u Srbiji iz 1856. godine, koja je pripadala Jeleni Grujić, ženi Jevrema Grujića.

20 / 22
Uprkos gubitku bele boje, venčanica pleni lepotom i privlači pažnju posetilaca. Restauracija venčanice, u Centralnom institutu za konzervaciju u Beogradu, trajala je skoro 2 godine.
21 / 22
Kuća srpskog državnika i diplomate Jevrema Grujića je značajna ne samo po brojnim umetničkim delima i predmetima koji svedoče o istoriji Srbije . U jednom od salona kojim posetici danas prolaze 1912. godine potpisan je tajni ugovor Srbije i Bugarske za oslobođenje Južnih Slovena na kom je kasnije zasnovan Balkanski savez
22 / 22
Izložba , koju potpisuju četiri dame: direktorka Doma Jevrema Grujića Branka Conić, poverenica za zaštitu ravnopravnosti Brankica Janković, direktorka Kancelarije za kulturnu diplomatiju dr Gordana Bekčić i istoričarka umetnosti Ružica Opačić, biće otvorena do 25. januara 2025. godine.
Komentar