1 / 24
Muzej Srpske Pravoslavne Crkve osnovan je 1926. godine. Uprkos odluci o osnivanju, tek 1937. godine su se stekli uslovi za formiranje Muzeja, ali je početak Drugog svetskog rata omeo njegovo otvaranje. Zahvaljujući Patrijarhu srpskom Vikentiju, 14. juna 1954. godine u zgradi Patrijaršije u Beogradu otvoren je Muzej Srpske pravoslavne crkve.
© Sputnik / Lola Đorđević
2 / 24
Zdanje Patrijaršijskog dvora u Beogradu podignuto je u periodu između 1933. i 1935. godine. Patrijarh srpski Varnava angažovao je ruskog arhitektu Viktora Lukomskog da izradi projekat po kome će na mestu starog zdanja Beogradske mitropolije biti podignuto novo zdanje.
© Sputnik / Lola Đorđević
3 / 24
Zaslugom profesora Radoslva Grujića, kulturno-istorijsko blago Srpske crkve koje je u toku Drugog svetskog rata odneseno iz srpskih crkava i manastira sa područja NDH, vraćeno je Crkvene dragocenosti čije je vraćanje odobreno, dopremljene su aprila meseca 1946. godine, u jedanaest vagona, u Beograd.
© Sputnik / Lola Đorđević
4 / 24
Značajan broj predmeta prikupili su osnivači Muzeja, prof. dr Radoslav Grujić i prof. dr Lazar Mirković, kao i brojni darodavaci, a određeni broj predmeta je otkupljen. Posebno vredan deo fonda Muzeja čini Ostavina Radoslava Grujića, koja sama predstavlja mali muzej budući da poseduje vrednu zbirku rukopisnih i štampanih knjiga, dokumenata i arhivalija, ikona i dela primenjene umetnosti.
© Sputnik / Lola Đorđević
5 / 24
U stalnoj postavci Muzeja Srpske pravoslavne crkve izloženi su predmeti od neprocenjive verske, kulturne i umetničke vrednosti koji prikazuju istorijat Srpske pravoslavne crkve i samog srpskog naroda, od svog osnivanja u doba Svetog Save do danas.
© Sputnik / Lola Đorđević
6 / 24
Kivot kralja Stefana Dečanskog (1276-1331) nastao oko 1343. godine u kom je najpre bilo pohranjeno vladarevo telo. Stefan Uroš III Nemanjić poznatiji kao Stefan Dečanski, bio je kralj Srbije iz porodice Nemanjića, sin kralja Milutina i otac Stefana Dušana.
© Sputnik / Lola Đorđević
7 / 24
Okovani krst cara Dušana. Krst cara Dušana je najpoštovaniji krst dečanskog manastira. Njegov najsvetiji deo je mali, jednostavno rezbareni krstić sa Raspećem, verovatno nastao u 14. veku, za koji se pretpostavlja da je dar srpskog kralja (1331–1345), potom i cara (1346–1355), Dušana – Stefana Uroša Četvrtog Nemanjića
© Sputnik / Lola Đorđević
8 / 24
U Muzeju se nalazi i jedna od najznačajnijih srednjovekovnih relikvija srpskog naroda - svečana odora kneza Lazara Hrebeljanovića koji je poginuo u bici sa Turcima na Kosovu 1389. godine. U istoj prostoriji, izložena je i "Pohvala knezu Lazaru" koju je monahinja Jefimija (oko 1350-1405) izvezena kao pokrov za kivot, odnosno kovčeg srpskog vladara
© Sputnik / Lola Đorđević
9 / 24
Detalj ogrtača kneza Lazara sa izvezenim lavovima u skoku u kojem je sahranjen posle pogibije na Kosovu 1389. godine. Kontuš (široka haljina koja se nosila u Moravskoj Srbiji) sašivena od šesnaest klinastih komada svilenog brokata je prvobitno bila porfirna (crvena), a na njoj su do polovine 18. veka bili prišiveni biseri. Odora kneza Lazara je napravljena od luksuzne brokatne svile iz italijanskog grada Luka.
© Sputnik / Lola Đorđević
10 / 24
Pohvala knezu Lazaru izvezena je 1402. godine pozlaćenom srebrnom žicom na crvenoj atlas svili u dvadeset šest redova. Jefimija je sastavila Pohvalu knezu Lazaru neposredno pred bitku kod Angore (Ankare) 1402. godine.
Javnosti je manje poznato da je ovim predmetom bila pokrivena odsečena Lazareva glava.
© Sputnik / Lola Đorđević
11 / 24
Predmeti duhovne umetnosti, neprocenjive kulturno-istorijske vrednosti, u dobro osvetljenim vitrinama, uz jasne muzeološke odrednice dostupni su posetiocima
© Sputnik / Lola Đorđević
12 / 24
Ikone iz crkve Sv. Nikole u Đurakovcu na Kosovu i Metohiji. Tokom pogroma Albanaca nad srpskim narodom na Kosovu i Metohiji 2004. godine crkva je potpuno uništena. Ikone koje se nalaze u Muzeju predstavljaju jedino svedočanstvo da je u Đurakovcu postojala crkva
© Sputnik / Lola Đorđević
13 / 24
Detalj ikone Isusa Hrista Svedržitelja iz 15 veka koja je najstarija ikona iz muzejske zbirke.
© Sputnik / Lola Đorđević
14 / 24
U okviru Zbirke crkvenog tekstila i veza u Muzeju se čuvaju raznovrsni bogoslužbeni premeti počev od svešteničkih odora preko plaštanica, antiminsa, pokrovaca za putire i drugih tekstilnih predmeta nastalih u razdoblju od 13. do 20. veka.
© Sputnik / Lola Đorđević
15 / 24
Antimins sa Krfa- grčkog ostrva na kome se srpska vojska, nakon Albanske golgote, oporavila, vaskrsla i nošena verom odnela pobedu na Solunskom frontu
© Sputnik / Lola Đorđević
16 / 24
Detalj Epitrahilja iz 15. veka. Epitrahilj je deo odežde pravoslavnog sveštenika i episkopa. Stavlja se oko vrata i pruža do ispod kolena. Epitrahilj je najvažniji deo svešteničke odežde koji označava blagodat Svetoga Duha koji se spušta na sveštenika
© Sputnik / Lola Đorđević
17 / 24
Deo kolekcije Muzeja čine i crkveni i istorijski dokumenti, tj zbirke arhivalija. Posetilac može videti kako su izgledale povelje kralja Vukašina, Vuka Brankovića, cara Dušana, povelje ruskih careva Aleksandra Mihajloviča i Petra Velikog, ali i povelje austrijskih careva Leopolda Prvog, Karla šestog i Marije Terezije. Posebno je zanimljiv turski dokument pisan arapskim slovima sa zlatom izvedenim potpisom sultana
© Sputnik / Lola Đorđević
18 / 24
Među najznačajnijim primercima delova arhijerejskih odeždi u zbirci tekstila izdvaja se Mitra beogradske mitropolije koja je rad i dar Katarine Kantakuzine Branković. Mitra je izrađena od tamnoplave atlas svile i ukrašena zlatnim, srebrnim i svilenim nitima i biserčićima.
© Sputnik / Lola Đorđević
19 / 24
Mitra patrijarha Arsenija Čarnojevića iz 1697 godine koju je dobio od grada Moskve. Cela mitra je od zlata, i teži, svakako, više od jednog kilograma. Ukrasi su raznobojni. Na krugu koji okružava glavu, a koji je takođe od zlata, nalazi se urezan natpis „Ova mitra carskoga velikog grada Moskve pravoslavnom Patrijarhu Arseniju srpskom i sveta Ilirika sadašnjem i posle njega koji bude dar je bogoljubivih pravovernih ruskih hristijana“.
© Sputnik / Lola Đorđević
20 / 24
U okviru muzejske zbirke, nalazi se izuzetno vredna kolekcija rukopisnih i štampanih crkvenih knjiga poput Varaždinskog apostola iz 1454..Apostol je prva i najstarija, srpskoslovenska knjiga napisana na teritoriji današnje Hrvatske. Nastao je po narudžbini grofice Katarine Kantakuzine, supruge grofa Urliha II Celjskog, i kćerke srpskog despota Đurađa Brankovića.
© Sputnik / Lola Đorđević
21 / 24
Zbirka metalnih crkvenih predmeta sadrži mnogobrojne i raznovrsne predmete za bogoslužbenu upotrebu izuzetne zanatsko -umetničke obrade izrađene od skupocenih metala različitim tehnikama poput ove ručne kadionice iz 1736. godine
© Sputnik / Lola Đorđević
22 / 24
Rodopovo zvono. Vlastelin Rodop je 1432. godini darivao dva zvona Crkvi Svetog Nikole u Banji kraj Srbice i ta dva zvona su druga po starini sačuvana srpska zvona. Oba zvona su bila zakopana u zemlji i tako su uspela da prežive vekove turske vlasti na ovim prostorima. Zanimljivo je da su tokom njihovih otkopavanja u njima pronađena i dva antiminsa (platna za liturgiju)
© Sputnik / Lola Đorđević
23 / 24
Antimins (platno za liturgiju) koje je pronađeno u zakopanom Rodopoom zvonu. Antimins je liturgijsko platno(na kojem su predstavljena stradanja Hristovo i polaganje u grob) koje se polaže na časnu trapezu i na kojem se služi Sveta liturgija
© Sputnik / Lola Đorđević
24 / 24
Mitre optočene draguljima i biserima, zlatovezom ukrašene odore, ruskih careva povelje, raskošne darohranilice, knjige pisane pre više od sedam vekova , najbolja su pozivnica da posetite ovaj hram umetnosti i kulture u srcu srpske prestonice
© Sputnik / Lola Đorđević