Orao, lav i krin – grbovi vladarskih i velikaških porodica srednjovekovnih srpskih zemalja

Heraldika kao pomoćna istorijska nauka proučava nastanak grbova, pravila njihovog postanka i istorijat njihovog razvoja.

Pojava i razvoj grbova nerazdvojivo su vezani za vitešku ili ritersku kulturu koja se od 11. veka razvijala u srednjovekovnoj Evropi, jer su se upravo na viteškim turnirima i pojavili prvi grbovi.

U srednjovekovnoj srpskoj heraldici često je tražena inspiracija za izgled grbova Republike Srpske, Srbije i Crne Gore, odnosno u heraldičkim znamenjima srpskih vladarskih porodica Nemanjića, Lazarevića, Brankovića i Kotromanića, jer su ove vladarske porodice, kao i drugi velikaški rodovi ostavili značajan trag u našoj istoriji i heraldici.

Na izložbi „Orao, lav i krin – Heraldika srednjovekovnih srpskih zemalja” predstavljeno je 20 grbova najznačajnijih vladarskih i velikaških porodica iz Srbije, Bosne, Huma i Zete, tj. iz srednjovekovnih srpskih zemalja koje su vladale u razdoblju od 9. do 15. veka, počevši od najstarijeg srpskog vladarskog roda, Vlastimirovića, pa zaključno sa rodom Brankovića, od kojih potiču posljednji titularni srpski despoti.

Grbovi vladarskih i velikaških porodica u srpskim srednjovekovnim zemljama predstavljani su na novcu, pečatima, u rukopisnim knjigama, zatim na odeždi, dvorovima, crkvenim objektima i na drugim mestima.

Grbovi koji se javljaju u srednjovekovnim srpskim zemljama razvijali su se pod vizantijskim i zapadnim uticajima, što je vidljivo i na osnovu motiva koji dominiraju na njima, a koji su pozajmljeni iz vizantijske protoheraldičke tradicije (dvoglavi orao, krst sa ocilima) ili iz zapadne heraldičke tradicije (štit, veliki šljem, čelenka, krin).

Izložba je postavljena u posebnom delu izložbenog prostora Istorijskog muzeja Srbije, kao tematski dodatak aktuelnoj izložbi „Čekajući stalnu postavku”, i trajaće do 30. marta 2024.