Eskalacija sukoba na severu Kosova i Metohije bila je jedna od glavnih tema na samitu Evropske političke zajednice održnom u četvrtak u Kišinjevu, a kao epilog rešenja za ovu situaciju iznet je plan u osam koraka pod imenom „Deeskalacija u četiri severne opštine – scenario koraka“.
Priznanje tzv. Kosova mic po mic
Plan bi, bar kako je zamišljeno, trebalo da dovede do smanjenja tenzija na severu Kosova i Metohije, nastalih nakon nasilnog ulaska gradonačelnika izabranih na izborima koje su Srbi bojkotovali, a nastao je kao rezultat razgovora francuskog predsednika Emanuela Makrona, nemačkog kancelara Olafa Šolca i šefa EU diplomatije Žozepa Borelja, koji su na samitu zatražili hitno održavanje novih izbora u četiri opštine na Severu KiM.
Objašnjavajući šta se zapravo krije iza ovog plana, dr Zoran Milivojević, diplomata i bivši ambasador, ističe da bi trebalo da razjasnimo par stvari, a pre svega činjenicu da iako plan deluje kao realan, on je za sada predlog koji mi nismo aminovali. Drugo što je bitno, kako ističe, jeste da je ovo predlog koji je baziran na Ohridskom sporazumu, koji mi takođe nismo prihvatili.
„Dakle, oni su pristali da se izbori za sever ponove, da kosovske snage odu, da se formira ZSO, ali sve u skladu sa Ohridskim sporazumom. Mi njega, da podsetim, nismo prihvatili, iako se Zapad ponaša kao da jesmo. Ko dobro prati, iz ovoga vidi da oni žele da se stvari vrate na pređašnje stanje, pre sukoba i njegove eskalacije, ali se drže tačaka iz Ohridskog sporazuma koje u konačnici predviđaju priznanje Kosova,“ navodi Milivojević za Sputnjik.
Implementacija Briselskog sporazuma i ZSO
Naravno, dodaje naš sagovornik, Srbija je jasno stavila do znanja da Ohridski sporazum nije prihvatila i da ima rezerve prema njemu.
„Što se Srbije tiče, mi ne želimo da se Briselski sporazum, a samim tim i ZSO integriše u ovaj Ohridski sporazum, što iz ovog predloga jasno proizilazi jer se pozivaju upravo na tačke Ohridskog sporazuma gde je to predviđeno. To je prvo. Drugo, nama odgovara povratak na pređašnje stanje, ali ne povratak u kosovske institucije bez formiranja ZSO prethodno, a oni to traže i ovim predlogom, i Ohridskim sporazumom,“ napominje Milivojević.
Suština ovog predloga, objašnjava on, nije nikakav ustupak nama, jer oni ne odustaju od plana da se pitanje Kosova reši u vreme koje su oni predvideli, a to je pre izbora u EU.
„Poenta svega je da se u EU želi povratak na staro jer žele da primene Ohridski sporazum, i to će dovesti do još većih pritisaka pritisaka na Srbiju," uveren je Milivojević.
Tačke sporazuma govore sve
U dokumentu koji su objavili mediji piše da Francuska, Italija i Velika Britanija preuzimaju odgovornost za vođenje procesa u kom su predviđeni sledeći koraci:
- Kosovo i Srbija ponovo potvrđuju svoju posvećenost sprovođenju Osnovnog sporazuma, sa posebnim osvrtom na članove 1, 3, 7 i 9;
- Kosovo povlači svoje snage specijalne policije. Povlačenje prati i vraćanje redovne borbene gotovosti oružanih snaga Srbije;
- Redovna policija, uz pomoć Kfora i Euleksa odgovorna je za bezbednost na terenu;
- Protesti prestaju, opštine nastavljaju redovan rad i funkcionisanje službi, a opštinske prostorije u četiri severne opštine dostupne su opštinskim službenicima. Izraz „opštinski službenici“ odnosi se na kosovske službenike;
- Gradonačelnici podnose ostavke sredinom jula 2023, otvarajući put predsednici Osmani da proglasi prevremene opštinske izbore;
- Izbori će biti održani krajem avgusta ili početkom septembra;
- Tačke 3, 4, 5 i 6 su usklađene sa značajnim napretkom u definisanju samoupravnog okvira za Zajednicu srpskih opština (član 7. Osnovnog sporazuma) i u primeni člana 1. Osnovnog sporazuma kao koraka u dobroj nameri;
- Sredina novembra 2023: efektivna primena članova 1, 2, 3, 7 i 9 Osnovnog sporazuma.