„Nemačka zver“ ili „ranjivi džin“: Sve o tenku „leopard 2“ /video/

Glavni borbeni tenk (main battle tank), takođe poznat kao „univerzalni tenk“ ili kampfpanzer na nemačkom, termin je koji se koristi u zapadnim vojskama za glavno borbeno vozilo oklopnih kopnenih snaga. Ono kombinuje veliku vatrenu moć, snažnu oklopnu zaštitu i pokretljivost. Zapadna i nekadašnja sovjetska, a danas ruska vojna strategija imaju drugačiju koncepciju ovakvih tenkova. Na istoku oni su lakši, manji i kraći kako bi bili pokretljiviji i tako ispunjavali zadatke ratne doktrine – visoke mobilnosti oklopnih jedinica i kombinovane upotrebe snaga, u kojima su tenkovi samo jedna komponenta oklopno-mehanizovanih jedinica združenih sa drugim snagama, poput pešadije i avijacije.

Na Zapadu, sa druge strane, tenkovi dobijaju sve veće, teže i skuplje verzije, poput „leoparda“, američkog „abramsa“ i drugih.

Od četrdesetih godina 20. veka, kada tenkovi dobijaju sve veću ulogu u borbenim dejstvima, do danas, pojavile su se četiri generacije glavnih tenkova. Već druga generacija (od pedesetih godina, u upotrebi sve do pre desetak godina) dobija unapređenja kao što su topovi većeg kalibra, zaštitu od nuklearnog, biološkog i hemijskog napada, mogućnost noćne borbe. U trećoj generaciji (u upotrebi od sedamdesetih do danas) tenkovi dobijaju kompozitni i reaktivni oklop, automatske sisteme kontrole vatre i termovizijsko osmatranje. Četvrta generacija tenkova (prva dekada 21. veka do danas) fokusira se na tehnološki napredak, kao što je računarski potpomognuto manevrisanje i upravljanje vatrom.

„Leopard 2“ je glavni tenk treće generacije. Razvijen je sedamdesetih godina u minhenskoj fabrici „Kraus Mafei“ i uveden u upotrebu u nemačkoj vojsci 1979. godine. Naslednik je „leoparda 1“ koji je dizajniran u „Poršeu“, a proizvodio ga je „Kraus Mafei“ od sredine šezdesetih do sredine osamdesetih godina 20. veka. Kao i većina tenkova nastalih u to vreme, glavni strateški zadatak bila mu je borba na potencijalnom evropskom ratištu, odnosno u ravnicama i šumama dve Nemačke, gde je postojao sukob od NATO i Varšavskog pakta.

„Leopard 2“ je težak 62 tone, dug 10 metara, širok 3,75 metara i tri metra visok. Ima posadu od četiri člana, a pokreće ga vodom hlađeni V12 dizel motor sa dva turbo-punjača, snage 1.500 konjskih snaga. Domet sa jednim rezervoarom goriva mu je između 220 i 340 kilometara, a maksimalna brzina 70 kilometara na sat.

Glavno oružje je top kalibra 120 milimetara glatke cevi, koji proizvodi „Rajnmetal“, što je ista platforma koju koristi i američki „Abrams“ ili južnokorejski „K1A1“. Top ima dve verzije koje se razlikuju u dometu i brzini zrna. Borbeni komplet tenka čine 42 granate. Sporedno oružje su dva mitraljeza kalibra 7,62 milimetra, od kojih je jedan spregnut sa topom, a drugim se samostalno nišani.

„Leopard 2“ koristi dve vrste granata, protivoklopnu koja može da probije homogeni oklop debljine 450 milimetara i protivpešadijsku granatu.

Maksimalni odmet daljinomera tenka je 10 kilometara, sa pogreškom od 20 metara na toj udaljenosti. Sistem za upravljanje vatrom nemačkog tenka dozvoljava uništavanje i pokretnih ciljeva tako što izračunava tačku u kojoj će se protivnički cilj naći u određenom trenutku.

Tenk ima kompozitni oklop, od čelika, keramike i tungstena, a debljina oklopa varira od 30 do 860 milimetara.

Trup i kupola napravljeni su od valjane čelične legure, a glavna zaštita je koncentrisana u prednjem delu tenka. Takođe, gornja oklopna ploča tela i prednji deo kupole imaju veliki nagib, što povećava šansu za rikošet protivoklopnih raketa.

U kupoli tenka nalazi se cela posada, osim vozača. Spremnici sa municijom nalaze se u kupoli, ali imaju posebnu zaštitu, kako ne bi došlo do njene eksplozije i uništavanja tenka i posade.

„Leopard“, sa posebnim kompletom za savladavanje vodenih prepreka, može da prođe kroz vodu duboku četiri metra, a bez tog kompleta do jedan metar. Može da savlada nagib od 30 stepeni, zid visine 1,1 metar, rov dubine tri metra.

Entuzijasti koji prate vojno-oklopnu scenu ukazali su na neke slabe tačke „Leoparda 2“, kao što su vizir nišandžije, koji predstavlja slabu tačku u prednjem oklopu kupole.

Između 1979. i 1992. godine proizvedeno je 3.600 „Leoparda 2“, što je jedan od najbrojnijih tenkova među NATO armijama. Posle Hladnog rata pojavile su se četiri modernizovane verzije, sa unapređenim termalnim nišanom, boljim oklopom i boljom zaštitom od nuklerno-biološko-hemijskog napada, kao i sa novom komunikacionom opremom.

Poslednje verzije imaju automatizovani sistem za gašenje požara, digitalno upravljanje vatrom, ojačani oklop sa titanijumskim elementima, oštrije uglove kupole, novi sistem termalnog osmatranja, unapređene računare, kamere, dži-pi-es...

Nemačka trenutno ima u svojim jedinicama 328 „Leoparda 2“, a koriste ga i armije Kanade, Poljske, Češke, Slovačke, Mađarske, Austrije, Norveške, Finske, Švedke, Danske, Španije, Portugalije, Grčke, Turske, Indonezije, Singapura, Čilea i Katara.

Do sada je upotrebljen u nekoliko misija NATO, a bili su u BiH u okviru Sfora i na Kosovu i Metohiji u okviru Kfora. Bundesver je poslao 28 „leoparda“ na Kosovo, ali im je kretanje bilo ograničeno, budući da neki lokalni mostovi nisu mogli da izdrže ogromnu težinu.

Prva borbena upotreba „leoparda 2“ dogodila se u Avganistanu, gde su uništena tri kanadska i šest danskih, dok je 15 kanadskih oštećeno, ali su popravljeni.

Turska je upotrebila veći broj „leoparda 2“ na severu Sirije između 2016. i 2018. godine u borbi protiv kurdskih snaga i boraca ISIS-a*. Nemački mediji su izračunali da je do 2017. u Siriji uništeno do 10 turskih „leoparda 2“ od strane ISIS-a, od čega šest antitenkovskim oružjem „kornet“ ruske proizvodnje, dok su ostali uništeni uz pomoć automobila bombi ili drugih vrsta oružja.

Kurdske snage su 2018. godine objavile snimke uništenja jednog „leoparda 2“ u kom je cela posada poginula.

Performanse „leoparda 2“ u Siriji izazvale su sumnje nemačkih analitičara koliko je taj tenk upotrebljiv u uslovima urbane borbe i borbe protiv manjih jedinica pešadije, budući da je dizajniran za tenkovske borbe protiv drugih oklopnih jedinica na širokom frontu.