Prema rečima arheologa Jelene Marjanović, spomenici vlastele su izrađeni od kvalitetnog kamena, belog mermera iz Venčaca sa druge strane planine Rudnik, a jedan je od purpurnog kamena, koji se ne nalazi ni u jednom majdanu na Rudniku. Spomenici su vešto izrađeni, majstorski obrađeni sa ravnim ivicama, piše Fejsbuk* stranica ArcheoSerbia.
Grobnice plemića na Rudniku
Toliki broj grobova vlastele svedoči da je crkva bila posebno značajna tokom srednjeg veka.
Do drugog zanimljivog otkrića došlo se slučajno. Naime, arheolog Slavko Vukomanović hteo je da se odmori, naslonio se na lopatu, a ona je propala kroz rupu u zemlji. Tako je otkriven ulaz u podzemnu građevinu, za koju se ispostavilo da predstavlja zasvođenu grobnicu čiji zidovi su prekriveni malterom, navodi ArcheoSerbia. Ovakve grobnice nisu karakteristične za srednji vek, već za razdoblje kasne antike. Arheolozi smatraju da se možda radi o drevnom ranohrišćanskom kultnom mestu nad kojim je potom tokom srednjeg veka podignuta crkva.
Iskopavanja je trebalo da budu okončana danas, ali su zbog novih otkrića produžena.
Crkva na arheološkom lokalitetu Metaljka u Zagrađu na Rudniku je otkrivena 2020. godine, kada su arheolozi otkopali njene temelje. Potiče iz 14. ili 15. veka i imala je dimenzije 11.3 puta 6.7 metara. Tada je istražen samo mali deo unutrašnjosti, oltar i deo uz južni zid, gde su pronađeni brojni ulomci, odnosno freske koje su prekrivale unutrašnjost bogomolje. Oko hrama registrovana je nekropola sa više grobova.
Istraživanja crkve
Pre nekoliko sedmica započeta su istraživanja unutrašnjosti crkve, i pronađene su polirane ploče od crveno-belog kamena kojima je bio prekriven pod crkve, kosti, metalni predmeti…
Među njima je i nesvakidašnji spomenik sa grbom na kom je napisano Žarko i koji je verovatno podignut važnom plemiću.
Ovogodišnja iskopavanja izvodi Muzeja rudničko-takovskog kraja. Rukovodioci istraživanja su Ana Cicović, muzejski savetnik u Muzeju i docent dr Dejan Radičević iz Odeljenja za arheologiju Filozofskog fakulteta u Beogradu. Arheolog Jelena Marjanović je rukovodilac neposrednih terenskih radova, a u ekipi su Slavko Vukomanović, Janja Stojković, Aleksandar Čivović, Dragoslav Ignjatović, Mirko Jerković i Nikola Perić, navodi ArcheoSerbia.
*Aktivnosti „Meta“ (društvene mreže Fejsbuk i Instagram) zabranjene su u Rusiji kao ekstremističke