Pisma Save Šumanovića koja otkrivaju drugu stranu umetnikove bolesti izložena u Adligatu

Originalni rukopisi – pisma slikara Save Šumanovića i dopisnice iz lične arhive Uroša Predića ispisane rukama Laze Kostića, Paje Jovanovića, Stevana Mokranjca, Bogdana Dunđerskog, Bete Vukanović, samog Predića i mnogih drugih velikana, izloženi su na stalnoj postavci Doma legata Udruženja za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju Adligat.

Među njima se nalazi zbirka sa 20 pisama i više od 50 stranica rukopisa Save Šumanovića upućenih Rastku Petroviću, a na nekima postoje i Šumanovićevi crteži. Ona govore o ličnosti velikog srpskog slikara i pružaju drugačiji uvid u njegovu bolest.

„Manje su poznata pisma koje je Šumanović pisao u najtežim trenucima svog života, u momentima duševne slabosti, a neka od njih bila su zloupotrebljena i Sava je prikazivan u lošem svetlu, kao umetnik kojem je duševna slabost bila preokupacija, što uopšte nije tačno“, kaže za Spunjik predsednik Adligata Viktor Lazić.

Kada se sagleda prepiska kao celina, do izražaja dolazi slikareva topla duša, njegova lična patnja i upinjanje da duševnu bolest koju ima kontroliše.

„Mi smo, naravno, izabrali pisma koja prikazuju suštinu Savinog karaktera, kao biće koje sa puno topline, sa puno brige govori o svojoj porodici. Na nekim od tih pisama se nalaze i njegovi crteži koji daju posebnu vrednost ovim dokumentima. Pisma su inače donacija Danice Leko čiji se porodični legat nalazi u našem udruženju Adligat“.

Zbirku Uroša Predića u Adligatu čini čak 1700 arhivskih dokumenata, od kojih je izbor pedesetak najzanimljivijih prikazan na izložbi. Glavni deo postavke čine dopisnice i pisma slikara svojoj porodici u Orlovat, ali i dopisnice i razglednice koje je Predić razmenio za znamenitim ličnostima svoga doba, prijateljima i poznanicima.

„Za mene su posebno otkriće bile razglednice Bete Vukanović koje je ona slala Prediću i sama ih oslikala i potpisala. Tu se nalazi i velika Morkanjčeva zbirka sa više od dvadeset razglednica“, ističe predsednik Adligata.

On kaže da su, ovom prilikom, prvi put izložene dve dopisnice Bogdana Dunđerskog, velikog srpskog dobrotvora i pisma velikog slikara Paje Jovanovića upućenih Prediću.

„Zanimljiva je dopisnica Laze Kostića u kojoj slavni pesnik pominje slavsku ikonu, koju mu je Predić naslikao. Međutim meni je posebno važno pismo koje su Prediću poslala 22 slikara. Naime, reč je o izložbi u Ljubljani na kojoj se Uroš Predić nije pojavio, a 22 slikara koja su učestvovala na toj izložbi zajedno su mu poslali jednu dopisnicu i svi se potpisali. To je zaista posebna stvar“, smatra Lazić.

Pored izdvojene zbirke Uroša Predića, u okviru drugih zbirki Adligata mogu se pronaći dodatni materijali o slikaru. U Zbirci Joce Vujića nalazi se Predićevo pismo ovom veleposedniku i jednom od najvećih srpskih kolekcionara.