Ovako istoričar sa Instituta za savremenu istoriju dr Goran Miloradović gleda na najnovije pokušaje britanskog ambasadora Edvarda Fergusona da događaje iz istorije Drugog svetskog rata predstavi na način koji je po merilima današnjice politički podoban i koristan u borbi Zapada protiv Rusije.
Pored toga što je Ferguson brojao krvna zrnca oslobodiocima Beograda, navodeći na blogu britanskog Ministarstva spoljnih poslova da je prilikom oslobađanja Beograda u sovjetskim jedinicama bilo najviše Ukrajinaca, što ne odgovara istorijskim činjenicama, on je takođe napisao i da su akcije jugoslovenskih partizana bile podstaknute time što je Bugarska promenila stranu i objavila rat Nemačkoj 1944. godine.
Po Fergusonu, „bugarski vojnici pridružili su se jugoslovenskim partizanima u ometanju nemačkih linija komunikacije, dok su jedinice Drugog i Trećeg ukrajinskog fronta Crvene armije, među kojima je po procenama bilo između 65 i 70 odsto etničkih Ukrajinaca, navalile sa istoka“.
Istoričar Miloradović ne sumnja da će u ovaj narativ poverovati mnogi na Zapadu, ali da kod nas to neće baš moći tako lako da prođe.
Ovde se nikako ne radi o neznanju. Ambasadori mogu biti samo visokoobrazovane osobe, ljudi koji znaju strane jezike i koji su vrlo dobro potkovani upravo u humanističkim naukama. Ne, ovo je samo odraz trenutne politike koju vodi Velika Britanija u odnosu na Rusiju i nema tu nikakve misterije o čemu se radi. Aktuelni politički odnosi između te dve zemlje utiču na deformisanje slike iz prošlosti, a pošto nemaju neki drugi autoritet na ovom prostoru koji bi potvrdio takvu sliku kakvu oni žele, angažovali su ambasadora lično, rekao je Miloradović za Sputnjik.
Ambasadori zapadnih zemalja ćaskaju na na groblju
© Sputnik / Lola Đorđević
Bugarski faktor nevažan
Operacije jugoslovenskih partizana, objašnjava naš sagovornik, bile su koordinirane sa Saveznicima. Zapadni saveznici su dejstvovali iz vazduha, bombardujući nemačke trupe u povlačenju i naftna polja u Rumuniji, dok je Crvena armija dolazila sa istoka. Kombinacija ta dva faktora bila je glavna motivacija za napad jugoslovenskih partizana na Nemce.
To što su Bugari promenili stranu posledica je prelaska Crvene armije preko Dunava. Prelazak sovjetske vojske na bugarski teren je izazvalo taj preokret, a oni su tada srušili vladu, postreljali neke oficire zbog saradnje sa Nemcima i promenili stranu. To se dešavalo potpuno nezavisno od svega šta se zbivalo u Jugoslaviji.
Sovjeti su, podseća istoričar, u koordinaciji sa drugim saveznicima prihvatili predaju Bugara i njihov prelazak u savezničke redove kako bi ublažili sopstvene gubitke. Uključivanjem bugarskih trupa, koje jesu učestvovale u prolasku kroz Jugoslaviju, Sovjeti su samo povećali masu vojnika kojom su raspolagali.
Daleko od toga da je to bila neka suštinska promena u tom ratu. Da se Bugari nisu uključili, Bugarska bi bila okupirana, a rat bi završila Crvena armija uz pomoć jugoslovenskih partizana, jasan je Miloradović.
Oslobođenje Beograda, vojska sa narodom
© Sputnik / Lola Đorđević
Naziv Ukrajinski front nema veze s Ukrajincima
Ukrajina je, objašnjava istoričar Miloradović, već na početku rata bila okupirana, a oni Ukrajinci koji su se nalazili u sastavu Crvene armije povlačili su se zajedno sa ostalim jedinicama sve do Volge. Oni koji su preživeli kada je počelo gonjenje Nemaca, ponovo su se vraćali preko prostora Ukrajine.
Naziv Južni ukrajinski front je pre svega geografski i nema veze sa nacionalnom pripadnošću ljudi, a uz to ni tada, kao ni sada, u Ukrajini nisu živeli isključivo Urajinci u etničkom smislu, već razni drugi narodi, naročito Rusi. Ova naknadna nacionalizacija vojnika Crvene armije nema osnovu i niko tada nije prebrojavao nacionalni sastav svojih trupa. Naravno da su vršeni popisi stanovništva u Sovjetskom Savezu, kao što se to radi u svim drugim zemljama, ali to nije rađeno na osnovu vojnih jedinica, pobogu.
Oslobođenje Beograda, vojnici ispred Plate Albanije
© Sputnik / Lola Đorđević
Ferguson već „držao lekcije“ Srbima
Kad je reč o ambasadoru Fergusonu, to je čovek koji je pre samo pola godine na simpozijumu posvećenom nastavi istorije u beogradskom Rektoratu govorio o srpskom suočavanju sa prošlošću, višku istorije, nemogućnosti Srba da „svare“ svoju istoriju i načinima na koje srpsku omladinu treba podučavati o njihovoj istoriji, a odjednom sada saoseća sa nama i brinu ga podele u srpskom društvu. Uoči obeležavanja 80 godina od oslobođenja Beograda, rekao je Ferguson, „gorčina traje i oblikuje politiku Srbije i regiona Zapadnog Balkana do današnjih dana“.
Komentarišući opaske Fergusona o podelama u srpskom društvu, Miloradović objašnjava da je rat u Jugoslaviji pre svega bio međunacionalni. To što su borbe vođene i protiv okupatora ne znači da međusobno istrebljivanje jugoslovenskih naroda nije odnelo još više žrtava. Ta ogorčenost i međusobna mržnja koja je tada nastala morale su, primećuje on, biti suzbijene silom i tu silu je obezbedila Komunistička partija. To je, kaže, bila Titova politika.
Dolazak Tita na vlast bio je donekle neobična stvar ako posmatrate to ko je njega sve podržavao. Saglasnost zapadnih saveznika da Jugoslavija dobije Komunističku partiju na vlasti, što je značilo uništenje svih drugih partija i opcija je malo čudno. Međutim, to je bio jedini način da se Jugoslavija zadrži kao celina, odnosno da se jednim diktatorskim režimom spreči dalje međusobno sukobljavanje. Ona je imala onaj poznati naziv „bratstvo-jedinstvo“, a zapravo je imala za cilj da se pritiskom odozgo okonča građanski rat, koji je uključivao čak i genocid.
Josip Broz Tito na jezeru Bajkal u Irkutsku tokom posete SSSR
© Sputnik / Vasiliй Malыšev
Ništa bez Rusa
Kada je reč o Beogradskoj operaciji, odnosno oslobađanju Beograda, Miloradivić pravi poređenje, kako bi se stekla potpunija slika o tome kolika je zapravo bila snaga Crvene armije.
Dok su sovjetske trupe imale oko 300.000 ljudi spremnih za dejstvovanje na tom delu Balkana, jugoslovenski partizani su za Beogradsku operaciju mogli da odvoje između 30.000 i 35.000 ljudi. Dakle, imali su deset puta manje ljudi, a nisu imali artiljeriju, oklopne jedinice i nisu imali avijaciju. Da je od njih zavisilo, mislim da bi Nemci i danas bili u Beogradu, zaključuje Goran Miloradović.
Pogledajte i: