Izložba pokazuje, između ostalog, uniformu u kojoj je kralj ubijen, par farova vozila u kome se nalazio, slike, dokumenta, fotografije, slikarske portrete kao i brojne biste kralja.
Multimedijalnu postavku o ubistvu kralja Jugoslavije Aleksandra Prvog u Marseju 9. oktobra 1934. godine organizovao je Muzej Jugoslavije na inicijativu Ministarstva kulture, pod pokroviteljstvom predsednika Srbije Aleksandra Vučića.
Izložbu je otvorio premijer Miloš Vučević koji je tom prilikom izjavio da je kralj Aleksandar van svake sumnje vladar o koga smo se kao narod i država ogrešili u 20. veku.
Uniforma u kojoj je Kralj Aleksandar Karađorđević ubijen
© Sputnik / Lola Đorđević
„Ako je neko bio surovo brisan komunističkom gumicom onda je to bio Aleksandar, više nego ijedan srpski kralj ili knez“, rekao je Vučević.
Napomenuvši da je potiran naš deo istorije od 1912. do 1941. godine, Vučević je dodao da su komunisti „ispirali mozak, dušu i srce pokušavajući da naprave vakum i ospore našu državnost i oslobodilački duh“.
„Muzej Jugoslavije je pravo mesto za ovu izložbu, jer šta god mislili o ideji Jugoslavije, a dva puta je doživela neuspeh, deo je naše istorije 20. veka“, naveo je premijer.
Podsetivši da kralja Aleksandra osuđuju da je osnivanjem Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, odnosno Jugoslavije 1918. godine izdao srpske interese, Vučević je podsetio da je napravio najveću državu posle cara Dušana.
„Večna slava i hvalu viteškom kralju, ujedinitelju, osvetniku Kosova, hrabrom vojskovođi i mudrom vladaru“, istakao je Vučević.
Ministar kulture Nikola Selaković je podsetio da su kralja Aleksandra usmrtili fašistički hici.
„Kralja su podjednako napadali oni koji su rušili zemlji, koji su je okupirali, i koji su je posle rat krojili po svojoj ideološkoj volji“, rekao je Selaković i dodao:
„Uveren sam da ovom izložbom počinjemo da skidamo veo zaborava, koji nam je davao pogrešnu sliku o najvećem srpskom vojskovođi 20. veka kralju Aleksandru“.
Direktorka Muzeja Jugoslavije Neda Knežević je istakla da je Aleksandar bio monarh koji je težio jedinstvu naroda i verovao je u zajedničku budućnost.
Princ Filip Karađorđević sa suprugom Danicom i njenim ocem, slikarom Ciletom Marinkovićem
© Sputnik / Lola Đorđević
„Rečenica koja mu se pripisuje kao poslednja, postala je više od oproštajnih reči - mit, poziv na jedinstvo i debatu šta je Jugoslavija zaista značila“, navela je Neda Knežević.
Prema njenim rečima, kroz izložbu su pokušali da pokažu kako je sećanje na kralja trebalo da jača odbrambenu snagu zemlje i emocije, kao i različite perspektive sećanja.
Autori izložbe „Čuvajte (mi) Jugoslaviju“ su: Veselinka Kastratović Ristić, Biljana Crvenković, Aleksandra Momčilović Jovanović i Radovan Cukić. Izložba je za posetioce otvorena od sutra do 31. marta 2025. godine.
Veselinka Kastratović Ristić je izjavila Tanjugu da se prvi put radi ovakva izložba posvećena atentatu na kralja Aleksandra, i da će posetioci moći da vide, između ostalog, njegove posmrtne maske izrađene posle ubistva.
Prema njenim rečima, tu su i skulpture kralja rađene u Francuskoj, delovi njegovih spomenika koji su građeni posle 1934. godine, ali su srušeni tokom ili posle Drugog svetskog rata, ali i narodno stvaralaštvo nastalo povodom atentata, poput vezova ili epskih pesama.
Kastratović Ristić je rekla da su se kao naziv izložbe prirodno nametnule zvanično poslednje reči kralja: „Čuvajte mi Jugoslaviju“, koje su se do 1941. godine stalno ponavljale u svim situacijama kada se pominjao Aleksandar.
Otvaranju izložbe, između ostalih, prisustvovali su ministri informisanja i telekomunikacija Dejan Ristić, spoljnih poslova Marko Đurić, zaštite životne sredine Irena Vujović, odbrane Bratislav Gašić, prinčevi Aleksandar i Filip Karađorđević, predstavnici vojske, i brojne druge ličnosti iz javnog i političkog života.