Sećanje na dan kada se ulicama Pančeva začulo gromoglasno „URA“

1 / 16

Izložba “Smrt fašizmu – sloboda narodu" posvećena je 80. godišnjici oslobođenja Pančeva u Drugom svetskom ratu 6. oktobra 1944. godine. Grad Pančevo je u ranu zoru 6. oktobra 1944. godine, u sadejstvu sa partizanima Pančevačkog odreda, oslobodila moćna 49. Gardijska divizija Crvene armije.

2 / 16

Šesti oktobar je jedan od najznačajnijih datuma u istoriji Pančeva. Nakon tri i po godine okupacije, hapšenja, mučenja od strane Gestapoa, streljanja i straha, ulicama grada su se umesto bata okupatorskih čizama začuli zvuci „URA“ iz grla vojnika moćne i nezaustavljive Crvene armije pod komandom generala Vasilija Margelova

3 / 16

General Vasilij Filipovič Margelov bio je komandant 49. Gardijske divizije. Pod njegovom komandom, 49. Gardijska divizija je preko Ukrajine i Rumunije ušla u južni Banat i u dvodnevnim borbama ga oslobodila.

4 / 16

U prvim danima oktobra 1944. godine, sovjetski vojnici oslobađaju Belu crkvu, Jasenovo, Uljmu, Alibunar, i Bantsko Novo selo, u kome se dogodio prvi susret Pančevačkog partizanskog odreda i vojnika Crvene Armije. Rame uz rame, u zajedničkom jurišu u ranu zoru 6 oktobra slamaju otpor neprijatelja i gradu na Tamišu donose slobodu

5 / 16

Valentin Aleksejevič Žavornikov, mladi vojnik Crvene armije pokazuje svoj orden meštanima sela Starčevo. U borbama za oslobođenje Pančeva poginulo je 124 Crvenoarmejaca, dok je okupator imao mnogo veće gubitke-ubijeno je 539 vojnika i oficira

6 / 16

Najveći deo izložbe čine autentične dokumentarne fotografije uveličanih formata iz Drugog svetskog rata snimljene u Pančevu. Na njima su prikazani streljanje i vešanje u centru grada, prvi logor u Banatu koji se nalazio u zgradi Svilare, ljudi koji su stradali tokom okupacije kao članovi Pokreta otpora kao i veliki broj fotografija oficira i vojnika Crvene armije

7 / 16

Banat je u toku Drugog svetskog rata bio autonomni politički entitet u sastavu Srbije pod nemačkom okupacijom. Iako je zvanično bio u sastavu Srbije, Banat je imao autonomiju i vlast u njemu je bila u rukama lokalne nemačke manjine - folksdojčera

8 / 16

U prvim danima okupacije, tokom proslave Hitlerovog rođendana(20. aprila) došlo je do incidenta u kome su ubijena dvojica vojnika SS-a (pretpostavlja se da je usled pijanstva došlo do međusobnog obračuna), koji je okupatoru poslužio kao izgovor da pohapsi i zatvori veliki broj žitelja grada

9 / 16

Već sutradan, 21. aprila uhapšeno oko 100 ljudi, od kojih je 36. njih osuđeno na smrt. Četiri osobe su streljane tog dana, dok je sutradan, 22. aprila 1941. godine, obešeno 18, a streljano 14 ljudi. Egzekucije su izvršene na Starom pravoslavnom groblju, a porodice žrtava su bile prinuđene da dođu na groblje i posmatraju pogubljenje

10 / 16

Portreti mladića i starca fotografisani neposredno pred pogubljenje. Na njihovom se licima, uprkos približavanju smrtnog časa, može videti samo prkos upućen okupatoru

11 / 16

Izložba je otvorena u zgradi nekadašnjeg Magistrata. Zdanje sagrađeno u periodu između 1833. i 1838, po planovima graničarskog građevinara majora Hajmana proglašeno je za spomenik kulture.

12 / 16

Poseban deo izložbe čine dokumenta i fotografije koji ranije nisu viđeni, a odnose se na operacije Crvene armije oko Pančeva kao i poginule i odlikovane sovjetske vojnike, a koje je ustupilo Društvo srpsko ruskog prijateljstva „Slovenska unija“

13 / 16

U jednoj od izložbenih vitrina predstavljeno je autentično oružje i vojna oprema koje su tokom Drugog svetskog rata koristili vojnici Crvene armije

14 / 16

Izložba je zajednički projekat Narodnog muzeja Pančevo, Istorijskog arhiva u Pančevu, Zavoda za zaštitu spomenika kulture u Pančevu, Društva srpsko-ruskog prijateljstva „Slovenska unija“ i Maketarskog kluba „Dr Vladimir Aleksić“ iz Pančeva

15 / 16

Autor izložbe je viši kustos, istoričar Srđan Božović, koji je u saradnji sa istoričarkom konzervatorom Tamarom Kosijer, i autor teksta kataloga.

16 / 16

Postavku izložbe čine eksponati istorijske zbirke Muzeja, dok su dokumenti pozajmljeni iz Istorijskog arhiva, a fotografije su iz zbirki Muzeja, Arhiva i Zavoda za zaštitu spomenika kulture.