MULTIMEDIJA

Hram u kome se čuva jedna od najvećih svetinja srpskog naroda /foto/

13:05, 14 Septembar 2024
Lola Đorđević
Svi tekstovi
Na južnim obroncima Fruške Gore, u beskrajnom zelenilu gustih, listopadnih šuma ugnezdila se stara bogomolja-čuvar jedne od najvećih svetinja srpskog naroda
Sputnik
1 / 21
Kao i za većinu fruškogorskih monaških zajednica, ni za manastir Vrdnik nikada nije precizno utvrđeno vreme njegovog osnivanja. Svetinja se pod imenom „Manastir Svetog Jovana“, kao poreski obveznik prvi put spominje u turskim defterima 1566 godine. Pretpostavlja se da je stari hram sagrađen za vreme uprave mitropolita sremskog Serafima
© Sputnik / Lola Đorđević
2 / 21

Najznačajniji događaj u istoriji Vrdnika zbio se 1697, godine. Tokom Velike seobe Srba, spas od Osmanlija u frškogorskim brdima pronašli su ravanički monasi donevši sa sobom mošti kneza Lazara odredivši tako budući naziv Vrdnika kao Sremske Ravanice. Pristiglo bratstvo je gotovo opusteli hram obnovilo, posvetivši ga Vaznesenju Gospodnjem

© Sputnik / Lola Đorđević
3 / 21
Mošti kneza Lazara čuvane su u manastiru pune 244 godine. Opis moštiju nalazimo u Inventaru manastira Vrdnik iz 1753. godine gde stoji da „u velikom kivotu leži celo i neoštećeno telo Svetog mučenika kneza Lazara srpskog, na desnoj strani hrama. U ruci kneza Lazara nalazi se pozlaćeni krst, okovan srebrom i ukrašen dragim kamenjem.“
© Sputnik / Lola Đorđević
4 / 21
Obnovljeni manastirski hram, 1753. godine, opisan je kao kameno zdanje, zidano u obliku krsta i okrečeno u belo, sa svodovima od opeke, kubetom, osam uskih prozora i krovom od hrastove šindre. Nad pripratom crkve tada se uzdizao drveni zvonik sa tri zvona.
© Sputnik / Lola Đorđević
5 / 21

Po mnogim legendama Fruška gora je bila sveto mesto za Srbe još u doba Nemanjića. Smatra se da je kralj Dragutin, u periodu kada je vladao kao “kralj Srema” svoj uticaj na ovim prostorima učvršćivao zidanjem većeg broja manastira

© Sputnik / Lola Đorđević
6 / 21
Ikone kneza Lazara i kneginje Milice. Kneginja Milica vodi poreklo iz vladarske porodice Nemanjić. Njen otac bio je knez Vratko, u narodnoj tradiciji poznatiji kao Jug Bogdan
© Sputnik / Lola Đorđević
7 / 21

U hramu se nalazi još jedna svetinja-kivot sa moštima Svete Anastasije (hrišćanska svetiteljke i mučenice nastradale u Sirmijumu) koje su darovali monasi sa Atosa.

© Sputnik / Lola Đorđević
8 / 21
Pored toga što su, za vreme turske vladavine predstavljali utočište i mesto sabiranja naroda, fruškogorski manastiri su bili i svojvrsne riznice kulture i umetnosti u kojima su boravile nebrojene ličnosti poput Vuka Karadžića, Dositeja Obradovića, Laze Kostića, Đure Jakšića, Lukijana Mušickog…
© Sputnik / Lola Đorđević
9 / 21
U bogatoj manastirskoj riznici nalazili su se svilen pokrov za kneza Lazara, izrađen rukom monahinje Jefimije, putiri od zlata i srebra, hrizovulja careva moskovskih Jovana i Petra Aleksijeviča sa velikim pečatom, privilegije srpskom narodu izdate od strane cara Leopolda, Karla VI i Marije Terezije, gramata Arsenija Čarnojevića od Đurđevih Stupova, pozlaćeni pehari kneza Lazara i kneginje Milice, stara Jevanđelja....
© Sputnik / Lola Đorđević
10 / 21
U konacima je čuvana arhiva neprocenjive vrednosti, vođena od 1690. godine, kao i prebogata biblioteka sa oko 40 rukopisnih srbulja i štampanim knjigama iz 16, 17, 18. i 19. veka.
© Sputnik / Lola Đorđević
11 / 21

Selo Vrdnik, i sam manastir, bili su svedok još jednog istorijskog dogaćaja. U proleće 1807. na ovim prostorima izbila je Ticanova buna. Posredovanjem mitropolita Stratimirovića buna je ugušena, narod je umiren, ali vođa bune Teodor Avramović-Tican nije hteo položiti oružje. Prema nekim izvorima, zbog nesporazuma koji je izbio izmeću pobunjenika i mitropolita, na Vrdnik je bačena anatema i sam manastir je zapusteo

© Sputnik / Lola Đorđević
12 / 21
Uvažavajući činjenicu da je stari, već oronuli hram bio tesan za sve brojnije hodočasnike koji su želeli da svoje molitve izgovore pred bogato izrezbarenim, pozlaćenim kivotom Svetog kosovskog mučenika ukazala se potreba za izgradnjom nove bogomolje
© Sputnik / Lola Đorđević
13 / 21
Zamisao o novom vrdničkom hramu pripisuje se mitropolitu Mojsiju koji je želeo da se nova svetinja izgradi po ugledu na velelepni hram Rođenja Presvete Bogorodice u Šišatovcu, Građevinske radove na novoj crkvi, 1801, započeo je majstor Kornelije iz Novog Sada, a završeni su 1811. godine, kada je kivot sa moštima prenet iz stare svetinje
© Sputnik / Lola Đorđević
14 / 21
Ikonostas hrama Vaznesenja Gospodnjeg izveo je Dimitrije Avramović, od 1851. do 1853, dok je duborezačke poslove obavio Marko Vujatović, 1814. godine. Avramović je oslikao i kompozicije na zidovima hrama
© Sputnik / Lola Đorđević
15 / 21
Zemljotres iz 1893. naneo je veća oštećenja zdanju. Sadašnji izgled, kompleks manastira Vrdnika poprimio je nakon sveobuhvatnog opravljanja, plaćenog iz priloga patrijarha Georgija (Brankovića)
© Sputnik / Lola Đorđević
16 / 21
Neposredno pred Drugi svetski rat rat, vojska Kraljevine Jugoslavije manastirski kompleks koristi kao privremeno skladište municije i goriva, te se, usled bojazni da bi mogle biti uništene u eksploziji, mošti ubrzo prenose u obližnje Bešenovo. Okupacijom Srema od strane NDH, nad svetim moštima nadvija se nova opasnost u vidu ustaša koji srpske crkve i manastire pljačkaju i razaraju
© Sputnik / Lola Đorđević
17 / 21

Saznanje o opasnosti u kojoj su se našle mošti svetog kneza, uzbudila je ceo srpski narod. Upravnik Muzeja SPC stavrofor prof. dr Radoslav Grujić uz pomoć nemačkog oficira majora fon Rajsvica(naučnika i poznavoca srpske istorije) uspeva da 1942. relikvije i svetinje iz srpskih manastira na Fruškoj Gori prebaci u Beograd.

© Sputnik / Lola Đorđević
18 / 21
Mošti srpskih svetitelja kneza Lazara iz manastira Bešenovo, cara Uroša iz manastira Jazak i despota Stefana Štiljanovića iz manastira Šišatovac, sa 30 vagona sakralnih predmeta, prebačeno je u okupirani Beograd. Mošti su položene u Sabornoj crkvi gde su počivale narednih 46 godina.
© Sputnik / Lola Đorđević
19 / 21
Sveti arhijerejski sabor Srpske pravoslavne crkve 30.maja 1954. godine donosi odluku o prenošenju moštiju Svetog kneza Lazara u njegov manastir Ravanicu. Ova odluka se sprovodi tek 1988. povodom proslave šestogodišnjice Kosovske bitke
© Sputnik / Lola Đorđević
20 / 21
Posle skoro tri veka mošti Svetog kneza Lazara su 9. septembra 1989. godine položene ponovo u njegovu zadužbinu, manastir Ravanicu, gde se i danas nalaze. U manastir Vrdnik se čuva deo ključne kosti Svetog kneza Lazara
© Sputnik / Lola Đorđević
21 / 21
Nakon završetka rata, manastir je decenijama bio u lošem stanju da bi se 1987 pristupilo njegovoj obnovi: hram je omalterisan i ofarban, sanirana su oštećenja od vlage, postavljena nova krovna konstrukcija, a nakon što je Episkop sremski Gospodin Vasilije, 1989. godine, Vrdnik proglasio za ženski manastir rekonstruisani su i konaci. Danas je Vrdnik biser među fruškogrskim brdima
© Sputnik / Lola Đorđević
MULTIMEDIJAMultimedijafoto-galerija
Komentar