MULTIMEDIJA

Kako je simbol moći jednog carstva postao simbol pobede Srbije /foto/

10:30, 3 Avgust 2024
Lola Đorđević
Svi tekstovi
Svedok burne istorije, simbol nepobedivosti Srbije i ujedno neprocenjivo kulturno dobro naše zemlje, rečni monitor "Sava" ukotvljen ispod Brankovog mosta, poput ruske „Aurore“ pripoveda o slavnoj prošlosti jednog pravoslavnog naroda
Sputnik
1 / 21
Samo nekoliko časova od Austrougarske objave rata Srbije, u noći između 28 i 29 jula 1914. na zemunskoj strani Save su se pojavili oklopni brodovi austrougarske Dunavske flotile koji su zasuli granatama usnulu prestonicu. Jedna od oklopnih topovnjača bio je i monitor "Bodrog" sa koga su ispaljeni prvi hici na Beograd. Bili su to ujedno prvi pucnji u ratu koji će promeniti svetsku istoriju
© Sputnik / Lola Đorđević
2 / 21
Bombardovnje je trajalo u kontinuitetu više dana i noći, a procenjuje se da je samo do 2. avgusta ispaljeno 1.500 granata. Cevi topova monitora "Bodrog" sejale su strah i smrt. Dorćol, Savamala, i ceo taj deo grada bio je u plamenu
© Sputnik / Lola Đorđević
3 / 21
Uprkos očekivanju stratega austrougarske vojske da će pod okrljem vatre sa brodova već iste noći zauzeti prestonicu, naišli su na otpor hrabrih branioca pozicioniranih na desnoj obali Save i podno bedema tvrđave. Neprijatelj je više puta pokušavao da se preko čamaca prebaci do savskog pristaništa, ali herojskom odbranom branioca Beograda, neprijateljske trupe su uglavnom završavale u vodi.
© Sputnik / Lola Đorđević
4 / 21
Rečni ratni brod, odnosno monitor "Bodrog" izrađen je 1904. godine u brodogradilištu Danubius-Šonishen-Hartman u Budimpešti zajedno sa identičnim brodom pod imenom "Temeš", po planu brodograditelja – glavnog inženjera Jozefa Tila. Prvu probnu plovidbu ova dva monitora su imali već 2. avgusta 1904. godine. U sastav Austrougarske dunavske vojne flotile uveden je 1905. godine
© Sputnik / Lola Đorđević
5 / 21
Naoružanje monitora bilo je snažno, ali je ono što je brod činilo pravom tvrđavom bio zaštitni oklop debljine 20-70 milimetara, koji je štitio najvažnije delove od zrna zemaljske artiljerije. Zrna sa kopna su mogla jedino da oštete dimnjak, vetrolovke, jarbol, topovske štitove i prostorije iznad oklopljene palube, ali time ubojna moć monitora nije mogla biti mnogo umanjena
© Sputnik / Lola Đorđević
6 / 21
Mitraljez Švarcloze je vodeno hlađeni mitraljez koji je dizajnirao Andreas Vilhelm Švarcloze za austrougarsku vojsku 1907. godine. Korišten je kao standardno vatreno oružje u austrougarskoj vojsci tokom Prvog svetskog rata, a koristile su ga holandska, grčka i mađarska vojska tokom Drugog svetskog rata
© Sputnik / Lola Đorđević
7 / 21
Dužina broda iznosila je 56,2 m, širina 9,86 m, najveća visina 12,8 m, visina boka 2,2 m, težina 440 t. (deplasman), gaz 1,2 m i imao je maksimalnu brzinu od 13 čvorova. ) Imao je dve parne mašine trostruke ekspanzije i svaka je pokretala po jednu propelersku osovinu sa propelerom. Paru su obezbeđivali dva kotla sa vodo grejnim cevima tipa Jarou. Imao je skladišta za 60 tona uglja.
© Sputnik / Lola Đorđević
8 / 21
Brod svedoči i o pobedi Srbije u Prvom svetskom ratu, jer predstavlja ratni plen Vojske Kraljevine Srbije iz 1918. godine.
© Sputnik / Lola Đorđević
9 / 21
U završnim fazama Prvog svetskog rata, 31. oktobra 1918.godine, monitor "Bodrog" se, pružajući podršku austrougarskoj vojsci u povlačenju, nasukao. Uprkos tome što su mu u pomoć poslati drugi monitori i nekoliki najjačih remorkera, dejstvom srpske artiljerije remorkeri su potopljeni, a ponos austrougarske flotile je postao plen srpske vojske
© Sputnik / Lola Đorđević
10 / 21
Nakon završetka rata, prema mirovnom sporazumu, "Bodrog" je sa još nekoliko brodova zvanično dodeljen Kraljevini SHS. Brodovima Dunavske flotile ubrzo su data imena jugoslovenskih reka. Tako su monitori „Ens”, „Temeš”, „Kereš” i „Bodrog” postali „Drava”, „Drina”, „Morava” i „Sava”
© Sputnik / Lola Đorđević
11 / 21
Rečni monitori u sastavu Jugoslovenske Kraljevske mornarice su korišćeni za patrolu Dunavom, Dravom i Savom u severnim delovima Jugoslavije ka granici sa Mađarskom. Tokom Aprilskog rata, doneta je odluka da se sva tri monitora potope da ne bi koristili neprijatelju. Monitori su potopljeni u noći 12. aprila 1941. godine
© Sputnik / Lola Đorđević
12 / 21

Nakon kapitulacije Kraljevine Jugoslavije, vlasti ustaške i nacističke „NDH“ pokušale su da osposobe potopljene jugoslovenske monitore. Službovanje u hrvatskoj rečnoj flotili bilo je kratkog veka, jer su već tokom leta 1944. ponovo potopljeni. Monitor je izvađen i rekonstruisan 1952. godine i uveden u sastav Rečne ratne flotile pod imenom “Sava”. Plovio je do 1962. godine

© Sputnik / Lola Đorđević
13 / 21

Tokom svoje burne istorije brod je plovio pod zastavama četiri države: Austrougarske monarhije, Kraljevine Jugoslavije, Nezavisne Države Hrvastke i SFR Jugoslavije.. Na zastvanoj gali su postavljene zastave država pod čijim zastavama je brod plovio(osim zastave NDH)

© Sputnik / Lola Đorđević
14 / 21

Nakon rashodovanja, brod je menjajući vlasnike propadao, sve do oktobra 2015. godine kada je Ministarstvo odbrane izvršilo otkup broda i predalo ga na čuvanje Vojnom muzeju. Danas je monitor "Sava" brod-muzej

© Sputnik / Lola Đorđević
15 / 21
U unutrašnjosti monitora u dve prostorije( jednoj odmah ispod kormiralnice u središnjem delu broda i druga u prostoru ispod palube) nalazi se stalna muzejska postavka gde posetioci mogu videti veliki broj orginalnih predmeta od raznih modela barometra, hronometra, sprava za merenje daljine
© Sputnik / Lola Đorđević
16 / 21
Telegrafski uređaj koji je služio za komunikaciju između posade na komandnom brodu i posade u mašinskom odeljenju u utrobi broda
© Sputnik / Lola Đorđević
17 / 21
Sekstant se koristio za ručno merenje ugaone visine nebeskih tela s broda. Sekstant se prvenstveno koristi kao navigacijski instrument za određivanje geografskih koordinata promatrača merenjem ugaone visine različitih nebeskih tela (Sunca i nekih zvezda) u datom trenutku (astronomska navigacija)
© Sputnik / Lola Đorđević
18 / 21

Ručna sirena kojom se posada upozoravala na vazdušni napad. Što se ručica sirene brže okretala, time je zvuk bivao jači i intezivniji. Izloženi predmeti nisu sa samog broda ali su većinom iz perioda kada je brod plovio.

© Sputnik / Lola Đorđević
19 / 21
Posada se sastojala: od pet oficira, 30 podoficira i 56 mornara.
© Sputnik / Lola Đorđević
20 / 21
Pogled na Brankov most sa jednog od prozora u potpalublju
© Sputnik / Lola Đorđević
21 / 21

Svedok burne istorije, simbol nepobedivosti Srbije i ujedno neprocenjivo kulturno dobro naše zemlje, rečni monitor "Sava" ukotvljen ispod Brankovog mosta, poput ruske „Aurore“ pripoveda o slavnoj prošlosti jednog pravoslavnog naroda. Brod-muzej je otvoren za posetioce svakog dana( osim ponedeljka) od 10:00 do 17.00 časova

© Sputnik / Lola Đorđević
MULTIMEDIJAMultimedijafoto-galerija
Komentar