SVET

Bambus diplomatija: Značajna tačka u Aziji oko koje lome koplja velike sile /video/

Kao što i samo ime kaže, „bambus diplomatija“ nazvana je po istoimenoj biljci. Bambus ima čvrst korenov sistem, stablo je manje savitljivo, a njegova zatezna čvrstoća veća je nego kod mnogih komercijalnih vrsta drveta. Istovremeno, izdanci su fleksibilni i mogu se razvijati u raznim pravcima.
Sputnik
Tako se naglašava da je diplomatija jedne zemlje čvrsta, jasno projektovana i otporna na „savijanja“, ali i višestrana, mnogovektorska, orijentisana ka nekoliko pravaca.
Klasičan primer za ovaj koncept je Vijetnam. Nije onda ni čudno što se autorstvo za pojam „bambus diplomatija“ najčešće pripisuje današnjem generalnom sekretaru Komunističke partije Vijetnama Ngujenu Fu Čongu (obavljao i funkcije šefa države, predsednika Narodne skupštine i predsednika Centralne vojne komisije).

Značaj Putinove posete Vijetnamu

Poseta Vladimira Putina Hanoju bila je važna za Rusiju, ali je još važnija za Vijetnam. Dve zemlje povezuje trideset godina dug sporazum o prijateljskim odnosima, koji je sada uzdignut na nivo sveobuhvatnog strateškog partnerstva.
To će podrazumevati i zajedničko delovanje usmereno protiv „zatvorenih vojno-političkih blokova“ u azijsko-pacifičkom regionu.
Sučeljavanje između SAD i Kine u ovom delu sveta uzrokovalo je i rađanje ideja o uspostavljanju „zatvorenih vojno-političkih blokova“ što bi posledično vodilo ka stvaranju hladnoratovske atmosfere. Primenom „bambus diplomatije“ zvanični Hanoj teži suprotnom.
Nakon dugog i poznatog Vijetnamskog rata sa SAD koji je okončan 1975. i kratkog ali razarajućeg oružanog konflikta sa Kinom četiri godine kasnije, Vijetnam je iz hladnoratovske ere izašao razrušen, ali i delimično izolovan na međunarodnoj sceni, bez ikakvih odnosa sa Vašingtonom i uz potpuno poremećene odnose sa Pekingom.
U posthladnoratovskom periodu krenulo je njihovo obnavljanje, najpre sa Kinom (zvanično su normalizovani 1991. godine) a zatim i sa SAD (oficijelno uspostavljeni 1995. mada je američki embargo na međusobnu trgovinu ukinut godinu dana ranije) uz lobiranje Džona Mekejna i Džona Kerija.

Sila koja raste

Danas je to nastajuća regionalna sila, sa narastajućoj ekonomijom, ozbiljnim vojnim potencijalima, velikim resursima i blizu 100 miliona stanovnika (od završetka rata broj stanovnika skoro pa se utrostručio). I sa originalnom spoljnom politikom. Jer, istovremeno, ta zemlja ima dogovore o sveobuhvatnom strateškom partnerstvu i sa Rusijom, i sa Kinom i sa SAD.
Ovaj treći je postignut tokom posete Džozefa Bajdena septembra 2023. godine, a kuriozitet je da su tada bilateralne relacije podignute sa nivoa sveobuhvatnog partnerstva, tako da je preskočen „stepenik“ strateško partnerstvo.
Od Bila Klintona pa nadalje svi američki predsednici su posetili Vijetnam, uključujući i Donalda Trampa koji se u Hanoju sreo sa Kim Džong Unom februara 2019. godine. Uprkos tome što je Vijetnam komunistička zemlja sa jednopartijskim sistemom, za SAD je strateški partner sa kojim se razvija sveobuhvatna saradnja.
Uzrok ovakvog pragmatičnog pristupa je odnos prema Kini. Što američko-kineski odnosi budu komplikovaniji, to će se Vijetnam pojavljivati kao sve poželjniji saveznik za SAD.
Kina je najveći trgovinski partner Vijetnama, odmah nakon Bajdena te 2023. godine u Hanoj je doputovao i Si Đinping, tada je potpisano 37 bilateralnih sporazuma, uključujući i jedan o zajedničkom patroliranju u Tokinškom zalivu. Ipak, ovi odnosi su kompleksni i često su u senci nesaglasnosti o razgraničenju teritorijalnih voda i ekskluzivnih ekonomskih zona u Južnom kineskom moru.
I pored sveobuhvatnog strateškog partnerstva sa Kinom, Vijetnam kupuje vojnu opremu i odbrambene tehnologije od Japana, a sa japanskim proizvođačima je razgovarano i o razvoju mirnodopskog nuklearnog programa. Sada je o istoj temi razgovarano i sa Vladimirom Putinom.

Proamerički komunisti

Pored toga, vijetnamsko javno mnjenje podržava saradnju sa SAD, čak se može konstatovati i da je ubedljiva većina proamerički nastrojena. To je jedina komunistička država sa ovim fenomenom, a pri tome narod i vojska te države su ratovali protiv Amerikanaca na svom tlu pune dve decenije. Što se javnosti tiče – odnosi sa Kinom su nužni, a odnosi sa SAD poželjni.
Malo pod pritiskom javnog mnjenja, malo uz američko investiranje u razvoj bilateralnih odnosa, malo zbog straha od moćnog severnog komšije (kopnena kranica sa Kinom dugačka je skoro 1300 kilometara), Vijetnam je širio svoje relacije sa Vašingtonom.
Uz neprestana ponavljanja da se radi o „bambus diplomatiji“ nude se i objašnjenja kako je to u najboljem interesu, jer diplomatija zemlje je čvrsta, jasno projektovana i otporna na pretnje. Između ostalog, tako se osigurava strateška autonomija i tako se brani suverenitet.
Naravno, u svemu ovome ima istine. Uostalom, kao što je već napisano Vijetnam jeste narastajuća regionalna sila u jugoistočnoj Aziji. Ali, istovremeno, treba upozoriti i da su još Mekejn i Keri lobirali kod Klintona i zbog geopolitike. U današnjim uslovima za tako nešto uopšte ne treba lobirati – stvar je očigledna.

Šta ako se okrenu protiv Kine?

Za pragmatične američke stratege, u određenom razvoju situacije, Vijetnam može postati saveznik u sprovođenju strategije obuzdavanja Kine. I to kakav saveznik! Ono što je za Vijetnam cilj, za SAD je samo sredstvo. Međutim, to bi za Vijetnam značilo svrstavanje u „zatvoreni vojno-politički blok“ i donelo nesagledive posledice.
Nesrećni ukrajinski primer najbolje odslikava šta se dešava zemljama sa posebnim geografskim položajem i specifičnim istorijskim iskustvima kada se opredele za pripadanje jednom, hijerarhijski uređenom „zatvorenom vojno-političkom bloku“.
Zvaničnom Hanoju uopšte nije u interesu da se dramatično i drastično narušavaju odnosi sa Kinom, uprkos tome što razmirice sa Pekingom svakako postoje. Zato je potpisivanje sporazuma o sveobuhvatnom strateškom partnerstvu sa Rusijom važno. Ne samo da se potpuno uklapa u koncept „bambus diplomatije“, nego može i doprineti relativizaciji pritisaka koji stižu sa drugih strana.
„Bambus diplomatija“ služi kako bi se povećao broj alternativnih rešenja, kako bi se osiguralo da u svakoj prilici postojati makar jedan otvoren izlaz.
Komentar