Ovako poziv papi Franji da poseti Srbiju komentariše dr Darko Đogo, bogoslov i redovni profesor na Pravoslavnom bogoslovskom fakultetu u Foči.
Podsećamo, beogradski nadbiskup Ladislav Nemet izjavio je da je pozvao papu Franju da poseti Srbiju krajem septembra sledeće godine, na obeležavanje 100. godišnjice uspostavljanja Beogradske nadbiskupije.
„Mi smo samostalna Katolička crkva za sebe i nismo odgovorni za stvari koje su se događale za vreme Drugog svetskog rata i ono što se događalo u Zagrebu. Katolici koji žive u Srbiji nisu bili deo te mašinerije, već su više povezani sa narodom koji je patio, a posle Drugog svetskog rata, a naročito sad posle raspada Jugoslavije katolici u Srbiji ostali su na svom“, rekao je nadbiskup Nemet.
Dvosmislenavatikanska politika prema Srbima
Đogo naglašava da je rimokatolička crkva organizovana stepenasto, od parohije, odnosno župe do univerzalne katoličke crkve. Nadbiskup Nemet, kao teolog i autor udžbenika iz eshatologije koji se koristi na mnogim katoličkim teološkim fakultetima, odlično zna da postoje i univerzalne odluke koje se tiču i svake katoličke župe, kaže Đogo.
„Ja bih njegov iskaz poštovao da me je ubedio da je katolička crkva u Srbiji dala prigovor zato što je, kao što je rekao, patila sa Srbima, na proces kanonizacije i beatifikacije Alojzija Stepinca. Mi nemamo nikakav, ni pisani ni bilo koji drugi trag da se katolička crkva u Srbiji do te njegove izjave postavila kao neko ko ima prigovor na ulogu katoličkog klira u dešavanjima od 1941. do 1945. Tako da to meni više zvuči kao postavljanja u jednu dvosmislenu situaciju gde je prihvatljivo sve što se u katoličkoj crkvi smatra opštim, a ono što je neprijatna prošlost, od toga možemo da operemo ruke“, smatra on.
Dvosmislenost u politici Vatikana naš sagovornik ilustruje u odnosu prema Kosovu i Metohiji. Često se kao pozitivan primer vatikanskog diplomatskog delovanja prema Srbiji navodi da Sveta stolica nije priznala nezavisnost južne srpske pokrajine.
„Međutim, činjenica je i da na pravoslavnom arheološkom nalazištu u Novom Brdu već godinama traje jedna vrsta litrugijske agresije lokalnog katoličkog sveštenstva koje služenjem mise na nesumnjivo srpskom arheološkom nalazištu pokušava da prisvoji Novo Brdo“, napominje Đogo i objašnjava da vatikanska politika ima nekoliko diplomatskih kanala i stavova među kojima se medijski promoviše onaj koji je povoljniji za lokalno pravoslavno stanovništvo.
Ista situacija se dogodila u Crnoj Gori – rimokatoličko sveštenstvo bilo je otvoreno prema Srpskoj pravoslavnoj crkvi, dok je isto sveštenstvo paralelno, na svaki način, podupiralo nevladinu organizaciju pod nazivom Crnogorska pravoslavna crkva.
„Dokle god postoji ta vrsta dvosmislenosti, Srpska pravoslavna crkva, to jest vernici, Srbi, neće imati potpuno poverenje da je pružena ruka sa druge strane istinski pružena i da ne postoji paralelna vatikanska diplomatija koja ima drugačiji način ophođenja i prema nama, ali i prema pravoslavnima generalno gledano“, kaže Đogo.
Katolička crkva u Srbiji da se distancira od zločina
Nemetova izjava ne govori u prilog tome da se barem katolička crkva u Srbiji distancirala od nasleđa iz Drugog svetskog rata. Zbog toga je neubedljiva, dodaje Đogo.
Ako su katolici u Srbiji zaista bili na strani stradajućih, bilo bi logično da nadbiskup Nemet da prigovor na beatifikaciju i kanonizaciju Stepinca. Jer, genocid nad srpskim narodom nije se događao samo u Zagrebu, već i u celoj Hrvatskoj i BiH. Radi se o istom prostoru i istom istorijskom dešavanju – sve što se dešavalo na teritoriji NDH itekako se prelivalo na teritoriju Srbije, objašnjava naš sagovornik.
„Razumem potrebu da se neko distancira od ružne prošlosti i to je možda s te strane prvi takav signal, ali mislim da je nerealno da se Srbija posmatra kao avnojevski politički prostor koji ne funkcioniše zajedno sa ostalim zemljama u kojima žive Srbi. Jer papa koji dolazi u Beograd itekako se tiče i nekoga ko živi i van današnje Srbije i tiče se čitave kanonske jurisdikcije Srpske pravoslavne crkve“, smatra Đogo.
Prvi i najvažniji uslov – da se priznaju rane iz prošlosti
Procedura za dolazak pape u neku državu počinje pozivom lokalne katoličke crkve, s tim što ona te svoje napore koordiniše sa lokalnim većinskim verskim zajednicama. S obzirom da je Vatikan država i subjekt međunarodnog prava, procedura papine posete koordiniše se i sa državnim organima, objašnjava Đogo.
Nadbiskup Nemet je naglasio da je došlo do koordinacije sa vrhom SPC, kao i sa srpskim Ministarstvom spoljnih poslova. To znači da je patrijarhu srpskom i srpskim državnim organima predočena namera beogradske nadbiskupije i da su oni tu nameru primili k znanju, što ne znači da su se sa njom i saglasili.
Uobičajeno bi bilo da pomesni patrijarsi igraju značajnu, da ne kažemo presudnu ulogu u pozivu, a to nam govori iskustvo kada je papa bio u poseti većinski pravoslavnim zemljama kao što je Rumunija.
U svakom slučaju, prema Đogovim rečima, da bi papa posetio Srbiju, trebalo bi razlikovati formalno-diplomatske od suštinskih uslova.
„Mislim da je, što se tiče nas pravoslavnih Srba, prvi i najvažniji uslov da vidimo iskrenu želju da se rane iz prošlosti priznaju, to jest da se ono što se desilo od 1941. do 1945. jasno kvalifikuje i da se jasno osudi. Druga stvar koja bi itekako bila značajna, to je jasnija politike zvaničnog Vatikana prema, generalno gledano pravoslavnoj crkvi i pravoslavnom stanovništvu“, zaključuje Đogo.
Pogledajte i: