4. oktobra 1957. godine u 19.28 časova, SSSR je lansirao sovjetsku raketu-nosač R-7 sa „Sputnjikom 1“ na brodu iz petog terenskog istraživačkog objekta Ministarstva odbrane (kasnije preimenovanog u kosmodrom Bajkonur).
Taj dan je označio početak ere istraživanja svemira. Izračunata još od Njutna, kosmička brzina je prvi put postignuta tri veka kasnije sovjetskim izumom.
Kao rezultat toga, ruska reč „sputnjik“ (doslovno „satelit“) se odmah proširila svetom dok su svi posmatrali malu svetleću tačku kako lebdi na noćnom nebu, slušajući jednostavne signale: „bip bip bip“, shvativši da te zvukove šalje novo nebesko telo koje su stvorili ljudi.
Za nekoliko sati, milijarde ljudi su odjednom osetile kao da je čovečanstvo jedno, nacija planete Zemlje, koja stoji na pragu ogromnog kosmosa, neizmernog univerzuma - tako velikog, ali sada tako dostupnog.
Lansiranje su omogućili sovjetski naučnici i inženjeri, koji su stvorili nosač rakete kao i prvi veštački satelit za neviđeno kratko vreme.
„Sputnjik 1“ je dizajniran da bude jednostavan, ali pouzdan i sposoban da sprovede niz naučnih studija.
Satelit je za 92 dana, do 4. januara 1958. godine, napravio 1.440 krugova oko Zemlje.
Uspešno lansiranje zaprepastilo je Sjedinjene Države, koje su se nadale da će prve napraviti proboj u istraživanju svemira.
„Uspešno lansiranje je bilo šok za stručnjake i građane u Sjedinjenim Državama, koji su se nadali da će Sjedinjene Države prve postići ovaj naučni napredak“, navodi se u saopštenju Arhiva Stejt departmenta SAD.
Usred Hladnog rata, lansiranje je razbilo američko viđenje SSSR-a kao agrarne zemlje i oštetilo ego „blagoslovene nacije“. Dve zemlje su se žestoko takmičile u trci u naoružanju, a zapanjujući uspeh SSSR-a podstakao je strah da su SAD zaostale.
„Činjenica da su Sovjeti bili uspešni podstakla je strahove da je američka vojska generalno zaostajala u razvoju nove tehnologije“, navodi se u arhivu.
Orbita je dizajnirana da „Sputnjik 1“ leti iznad Moskve i Vašingtona, prelazeći rastojanje za oko 15 minuta, služeći kao podsetnik na sovjetsko dostignuće koje oduzima dah.
Uspešno lansiranje prvog satelita bio je samo početak sovjetskog svemirskog programa. „Sputnjik 1“ je pratilo još svemirskih letelica, uključujući i onu koja je 19. avgusta 1960. nosila čuvene svemirske pse Belku i Strelku, koji su bili prva živa bića koja su preživela put u svemir. Bezbedno su se vratili na Zemlju.