.jpg){kind=link}
Dugogodišnja istraživanja na tom lokalitetu, koja je vodio arheolog Andreas Šahner sa Nemačkog arheološkog instituta, otkrila su hiljade glinenih ploča ispisanih klinastim pismom, verovatno najstarijim poznatim pismom koje su stvorili Sumeri u Mesopotamiji pre više od 5.000 godina.
Većina ploča pronađenih u Bogazkale Hatuši napisano je na hetitskom jeziku, ali nekoliko uključuje reči iz drugih jezika, što pokazuje da su Hetiti bili zainteresovani za tuđe verske obrede.
Jezik je bio indoevropski
Čini se da reči u dosad nepoznatom jeziku potiču iz takvog obreda, koji je zabeležen na jednoj glinenoj ploči uz uvod na hetitskom koji ga objašnjava.
Iako još ne znaju što tačno piše na ploči i nisu objavili fotografije dok se potpuno ne prouči, identifikovali su da pripada anatolskoj skupini indoevropske jezičke porodice, kojoj je pripadao i hetitski jezik.
Većina drugih drevnih jezika na tom području, poput akadskog, hebrejskog i aramejskog, pripadaju semitskoj skupini afroazijske jezičke porodice.
Glinena pločica bila je jedna od nekoliko poslatih u Nemačku na analizu, gde ih proučava Daniel Švemer, vođa Odseka za drevne bliskoistočne studije na Univerzitetu u Virzburgu.
Iz hetitskog uvoda identifikovao ga je kao jezik Kalašme, područja na severozapadnom rubu hetitskog središta u blizini modernog turskog grada Bolua.
On tvrdi da su Hetiti bili veoma zainteresovani za zapisivanje obreda na stranim jezicima. Odlomci rituala na drugim stranim jezicima takođe su pronađeni na pločama iz Bogazkale Hatuše, uključujući indoevropske jezike luvijski i palajski te neindoevropski hatski jezik.
Nekadašnje moćno carstvo
Hetiti su vekovima bili među najmoćnijim carstvima u drevnom svetu. Sa Egipćanima su se sukobili 1274. pre nove ere u Bici kod Kadeša za kontrolu Kanana, područja koje danas obuhvata južnu Siriju, Liban i Izrael.
Bitka se smatra najstarijim zabeleženim vojnim sukobom. Čini se da su Hetiti bili poraženi iako su zadržali kontrolu nad gradom Kadešom, a Egipćani nad Kananom.
Hatuša je postala hetitska prestonica oko 1600. godine pre nove ere. Više od veka arheoloških iskopavanja na tom mestu otkrilo je ogroman drevni grad.
Međutim, napuštena je oko 1200. godine pre nove ere tokom kataklizmičkog „kraha kasnog bronzanog doba“ koji je naglo ugrozio mnoge drevne države na istočnom Sredozemlju. Razlozi tog kolapsa traže se u invazijama migranata zvanih „morski narodi“, naglim klimatskim promenama i novim tehnologijama poput gvožđa.