„Bez bar jedne od tih slika izložba u Galeriji SANU nije kompletna i mi smo uložili neviđene napore da dođemo do jedne od njih. One su danas u vlasništvu Dragana i Gordane Šolak. Pre pet minuta mi je javljeno da tu sliku nećemo dobiti. Pre pola veka u samoupravnom socijalizmu ta slika je uspela da dođe do galerije. Sada nije uspela“, rekao je novinarima Jovan Popović, sin Miće Popovića.
Izgleda da je to njegov usud, dodaje Popović, istakavši da njegov otac te 1974. godine nije pristao na ucenu da ukloni dela kako bi izložba bila otvorena, a oni su se sada suočili sa činjenicom da porodica Šolak odbija da im ustupi jednu od tih slika kako bi upotpunili postavku u Galeriji SANU.
Izložba „Mića Popović – slikarstvo permanentne pobune“ u Galeriji SANU
© Sputnik / Marija Jakovljević
Slikarstvo permanentne pobune
Izložbom „Mića Popović – slikarstvo permanentne pobune“ u Galeriji SANU biće obeležena stogodišnjica rođenja umetnika i akademika, čije je bogat, raznovrsni i višeznačni opus obeležio epohu jugoslovenskog i srpskog posleratnog modernizma.
Popović je, kako ističe autorka izložbe Vesna Kruljac, smatrao da je umetnost uvek i prevashodno usud umetnika kao pojedinca pri čemu je najbitniji uslov da ona mora da bude potpuno slobodna, društveno odgovorna i visoko moralna sfera delovanja.
„Zato Popovićevo insistiranje na idejama humanizma i slobodi individualnog mišljenja uz konstantno suočavanje sa istinama i konfrotiranje dogmama i zabludama aktuelnog istorijskog trenutka kroz umetnički stav i delo jesu aktuelni i danas“, ističe Kruljac.
Bunio se protiv licimerja
Posetioci će na izložbi imati priliku da vide dela iz svih razvojnih faza Popovićevog slikarskog opusa, koja su nastajala u periodu od 1946. do 1990.
Intimna reakcija umetnika na prve znake društveno-političke ekonomske, duhovne i moralne krize jugoslovenskog društva
© Sputnik / Marija Jakovljević
Popovićevo slikarstvo bilo je istraživački otvoreno za nove formalne podsticaje i istovremeno vezano za umetničku tradiciju, a permanentno kritički nastrojeno prema dominantnim estetičkim normama i političkoj ideologiji Titove Jugoslavije.
„On se od početka pa do kraja bunio pre svega protiv licimerja koje ga je najviše iritiralo, kao i sve ostalo što je proisticalo iz toga – nepravda, falsifikati i drugo. Smatrao je da je vreme u kome smo živeli i koje je doduše bilo vrlo prosperitetno, bilo i dosta kancerogeno, pa je želeo da tu situaciju ostavi na platnu budućim pokolenjima“, kaže za Sputnjik Jovan Popović.
U fokusu sudbina običnog čoveka
Odabrana dela demonstriraju promene kada je o slikarskom jeziku reč, ali uprkos tome Popovićev opus ima jedan apsolutno postojani fokus – sudbina običnog čoveka, njegova prava i slobode u socijalističkoj i postsocijalističkoj Jugoslaviji.
„Snagom uma, onoga koji secira dušu i telo jugoslovenskog društva, ukazuje na relativnost istina i značenja u njima. Zato prizore koncipira kao globalno čitljiv pastiš mentaliteta i karaktera, socijalnih miljea, rodnih odnosa i političkih mitova, devijacija i anomalija, insistirajući na uslovljenosti sudbine malog čoveka ekonomskim i političkim faktorom“, kaže Vesna Kruljac.
Postojani fokus u slikarstvu Miće Popovića – sudbina običnog čoveka, njegova prava i slobode u socijalističkoj i postsocijalističkoj Jugoslaviji
© Sputnik / Marija Jakovljević
Kruljac podseća da u atmosferi ideološkog jednoumlja sa jakim uporištem u realističnoj umetnosti, sredinom prošlog veka nije bilo mesta za Popovićev radikalan enformelni eksperiment koji je unosio pesimizam i sumnju u optimistički projektovanu sliku jugoslovenskog samoupravnog poretka i socijalističke budućnosti:
„U pitanju je bila intimna reakcija umetnika na prve znake društveno-političke ekonomske, duhovne i moralne krize jugoslovenskog društva te je političko-partijska birokratija u Popovićevom enformelu odmah videla antidržavnu tendenciju, odnosno državnu pretnju. Tako se Mića Popović krajem 1962. i početkom 1963. našao u epicentru političke kampanje protiv enformelne apstrakcije koja je kulminirala intervencijom Josipa Broza Tita“.
Sa humorom protiv zabrana
Sin slavnog slikara napominje da je sve to na njegovog oca sigurno uticalo u mladosti:
„Kada ste mlad čovek i imate takve neprilike, nije baš prijatno. Međutim, sa godinama ljudi oguglaju. Njega je njegovo delo na izvestan način čuvalo da ne upada u neka preterano depresivna stanja zbog javnog neprihvatanja. Kasnije je to doživljavao sa izvesnom dozom humora i autoironije. To mu je postalo manje više smešno“.
Zadržavajući tokom pet decenija duge umetničke karijere kritičku, skeptičku, antagonističku poziciju u odnosu na dominantne estetičke norme i političku ideologiju, Mića Popović se profilisao kao autor velikog profesionalnog ugleda i stvaralačke odgovornosti, ali i kao kontroverzna ličnost u stalnom sukobu sa jugoslovenskim političkim i umetničkim establišmentom.
Kritička, skeptička, antagonistička pozicija u odnosu na dominantne estetičke norme i političku ideologiju
© Sputnik / Marija Jakovljević
„Bez obzira na sve cenzure, anateme i osporavanja, činjenica da je država prezentovala, otkupljivala i nagrađivala njegova dela, kao i podatak da je izabran najpre za dopisnog, a onda i redovnog člana Srpske akademije nauka i umetnosti, dokazuju da njegova društvena pozicija u socijalističkoj i postsocijalističkoj Jugoslaviji nije bila disidentska“.
Popovićeva prva izložba u Galeriji SANU 1984. godine najposećenija je postavka u istoriji te galerije od njenog osnivanja do danas: videlo je gotovo pola miliona posetilaca.
Od 5. septembra pred publikom je Popovićevig 60 slika, radovi koji se čuvaju u muzejskim i galerijskim ustanovama, državnim institucijama i zbirkama pravnih subjekata.
Mića Popović: Umetnost je uvek i prevashodno usud umetnika
© Sputnik / Marija Jakovljević