Zašto Ukrajina želi avione F-16?

Detalji o mogućoj isporuci višenamenskih borbenih aviona F-16 Ukrajini i dalje su mutni, a Bajdenova administracija ne nudi informacije o tome da li će SAD isporučiti avione, dok je nekoliko njenih glavnih saveznika u NATO-u, uključujući Italiju i Poljsku, već nagovestilo da svoje avione slati neće.

Pošto mediji odbacuju mogućnost da Kijev dobije F-16 od američkih klijenata na Bliskom istoku – gde leti više lovaca četvrte generacije nego u celoj Evropi zajedno, teret sprovođenja ove ideje mogao bi da padne na Dansku, Norvešku, Belgiju i Holandiju – procenjuje se da ove države na zalihama imaju 125 aviona F-16, a ovom „donacijom“ bi napravile mesta za svoje nove avione - F-35.

Vazduhoplovstvo Ukrajine i ukrajinska vojna avijacija desetkovane su tokom proteklih godinu i po dana, izgubivši preko šezdeset aviona sa fiksnim i 30+ rotacionim krilima, uključujući većinu svog inventara pre februara 2022, plus avione i helikoptere koje su joj isporučili njeni NATO pokrovitelji.

Sa sovjetskim zalihama aviona i helikoptera bivših članica Varšavskog pakta (koje su pretvorene u zemlje NATO-a), a koje su sada presušile, Kijevu je potreban novi obilan izvor aviona po razumnim cenama da bi nastavio operacije u proksi ratu s Rusijom.

Pored toga, posvećenost Velike Britanije i Francuske da pošalju krstareće rakete velikog dometa „storm šedou“ i SCALP-EG (francuska varijanta pomenute „storm šedou“) u Ukrajinu znači da bi Kijevu mogao da bude potreban i nosač za ovo naoružanje. Iako su projektili dizajnirani za upotrebu na britanskim i francuskim mlaznjacima tornado, tajfun, rafael i miraž2000, modifikacije za upotrebu na avionima F-16 mogle bi da bude lakše nego da se postavljaju u avione sovjetske proizvodnje.

Lovac F-16 predstavljen je krajem 70-ih godina prošlog veka, a proizveli su ga „Dženeral dajnamiks“ i „Lokid Martin“. Od tada je proizvedeno više od 4.600 primeraka tog tipa aviona koji je za skoro pola veka izvezen u dvadesetak zemalja širom sveta.

U zavisnosti od modela, ti lovci navodno koštaju američke i NATO poreske obveznike između 12 i 16 miliona dolara po komadu.

Iako je prvobitno zamišljen kao avion za borbu protiv sovjetskih borbenih aviona i bombardera iznad ravnica Evrope, Bliskog istoka i Azije, F-16 je uspešno transformisan u višenamenski borbeni avion, uglavnom protiv država sa ograničenim ili nikakvim mogućnostima protivvazdušne odbrane.

Osnovni model F-16 dolazi sa topom tipa M61 kalibra od 20 milimetara za borbu u vazduhu sa 11 tačaka koje mogu da nose rakete tipa zemlja-zemlja, vazduh-zemlja, kao i protivbrodske rakete. Među njima su rakete „Amram“, „Harm“ „Iris-T“, kao i mnoge vrste navođenih i nenavođenih projektila.

Takođe, mogu da nose američke B61 and B83 nuklearne bombe koje imaju snagu eksplozije do 400 kilotona. Poređenja radi, američka nuklearna bomba bačena na Hirošimu imala je snagu od „samo“ 15 kilotona.

F-16 postiže maksimalnu brzinu od oko 1.530 kilometara na sat, a brzinu krstarenja od oko 930 kilometara na sat. Borbeni opseg mu je oko 860 kilometra, koji može drastično da se poveća na 4.200 kilometara, pa i više, na račun manevarske sposobnosti i mogućnosti nošenja oružja. Može i da se dopunjava gorivom u vazduhu, mada je malo verovatno da će Ukrajina dobiti tu mogućnost, imajući u vidu da nemaju NATO tankere, a da njihovi „iljušin-78“ tankeri postaju ranjivi na ruske udare dugog dometa istog trenutka kada se vinu u vazduh, pa ostaju prizemljeni.

Lovci F-16 korišćeni su, između ostalog, i u NATO bombardovanju SR Jugoslavije 1999, invaziji na Irak 2003, ratu u Avganistanu i bombardovanju Libije 2011. godine.

Izrael, jedna od prvih američkih saveznika koja je dobila te avione, koristila ih je u velikoj meri protiv Sirije i Iraka 80-ih godina prošlog veka, Libana u ratu 2006 i ratu u Gazi 2021.

Koristio ih je više puta i Pakistan u sukobima sa Indijom, kao i članice koalicija predvođenih SAD i Saudijskom Arabijom u vazdušnim udarima na Siriju, Irak i Jemen.

Inače, SAD raspolažu sa više od 1.000 operativnih lovaca F-16.

Na zapadu lovce često upoređuju sa ruskim višenamenskim suhojom „Su-35“ četvrte generacije. Međutim, prikladnije bi bilo porediti ga sa „Migom-29“ koji je predstavljen 80-ih godina prošlog veka kao direktan odgovor na F-16.

Može se pohvaliti superiornim karakteristikama brzine i manevrisanja u odnosu na F-16. U poređenju sa nekim varijantama lovca F-16 koji može da nosi 7.700 kilograma naoružanja, „Mig-29“ nosi oko 3.500 kilograma, zbog čega osvaja premoć u vazduhu.

Još jedna prednost „Miga“ su dva motora, dok F-16 ima jedan. To znači da u slučaju opasnosti, „Mig-29“ teoretski ima veće šanse da se vrati u prijateljsku vazduhoplovnu bazu od američkog „kolege“.