Analitičari IFIMES-a smatraju da nema normalnih uslova za održavanje vanrednih lokalnih izbora 23. aprila, u četiri opštine na severu Kosova i Metohije sa većinskim srpskim stanovništvom, (Severna Mitrovica, Leposavić, Zubin Potok i Zvečan) i da se mogu očekivati tenzije slične onima od prošle godine.
Lokalni izbori produbljuju krizu
IFIMES u opširnoj analizi „Kosovo 2023: Trajno kidanje veza srpske zajednice sa vlastima u Prištini?“ navodi da situacija nakon ovakvih lokalnih izbora može da se dodatno usložnjava i da međunarodna zajednica sa njihovim odobravanjem dodatno produbljuje krizu i može da doprinese trajnom kidanju veza između srpske zajednice i prištinskih vlasti.
Zbog toga analitičari smatraju da je potrebno uvesti moratorijum na prisutnost specijalnih policijskih jedinica na severu KiM, ili kao kompromisno rešenje obezbediti 24-satnu zajedničku prisutnost pripadnika Euleksa sa kosovskim specijalnim policijskim jedinicama na uspostavljenom kontrolnom punktu nakon prelaza Jarinje i na punktu kod Bistričkog mosta na magistralnom putu Mitrovica - Leposavić.
Takođe su mišljenja da treba uvesti moratorijum na jednostrane poteze i akcije i vanredne izbore odložiti sve dok se ne steknu uslovi za njihovo održavanje, odnosno dok se ne postigne politički dogovor u okviru francusko-nemačkog plana i dijaloga između Beograda i Prištine, koji se odvija posredstvom EU.
Albanci na čelu srpskih opština
Prema podacima prištinskog CIK-a Leposavić i Zvečan, dve od četiri opštine na severu KiM, imaće kandidate za gradonačelnike, koji dolaze iz srpskih partija koje pripadaju prištinskom provladinom bloku.
Kandidati za opštine Severna Mitrovica i Zubin potok isključivo dolaze iz albanskih političkih partija. Pokret Samoopredeljenje Aljbina Kurtija i Demokratska partija Kosova Memlija Krasnićija imaju svoje kandidate za gradonačelnike u sve četiri opštine sa većinskim srpskim stanovništvom.
Od ukupno 11 kandidata iz četiri politička subjekta, samo dvoje su iz redova srpske zajednice, navodi IFIMES.
To će dovesti do situacije, da u opštinama, u kojima Srbi čine više od 96 odsto lokalnog stanovništva, na čelu opština budu etnički Albanci uz zanemarljivu izlaznost na izborima, koja će se kretati oko statističke greške, što je mogući slučaj i sa Severnom Mitrovicom, koja je neformalni centar političkog okupljanja Srba na KiM, navodi se u analizi IFIMES-a.
U analizi se podseća da se vanredni izbori održavaju nakon što su gradonačelnici i opštinski odbornici iz najveće partije Srba na KiM, Srpske liste, napustili institucije u četiri opštine na severu, u znak protesta zbog odluke vlade u Prištini o obaveznoj preregistraciji vozila sa KM na RKS tablice.
Oni su odbili učešće na izborima zbog toga što nije ispunjeno formiranje Zajednice opština sa srpskom većinom (ZSO) prema Briselskom sporazumu iz 2013. godine i povlačenje specijalaca kosovske policije sa severa KiM odnosno iz srpskih sredina, koje tamo unose nemir i strah navodi IFIMES.
Srpska lista osvajala 90 odsto glasova
Srpska lista, koja je formirana 2013. godine i koja se povukla iz vlasti u četiri opštine na severu KiM (Severna Mitrovica, Leposavić, Zubin potok i Zvečan) i iz svih institucija početkom novembra 2022. godine, na gotovo svim izborima na KiM osvajala je preko 90 odsto glasova birača iz redova srpske zajednice.
Razgovori između Beograda i Prištine u proteklom periodu, koji su rezultirali usmenim dogovorom iz Ohrida, nisu rešili pitanje povratka srpskih predstavnika u institucije, a pitanje održavanja vanrednih lokalnih izbora za četiri opštine na severu KiM zvanično nije ni bilo na dnevnom redu, navodi IFIMES.
Izbori su trebali da se održe 18. decembra 2022, ali zbog nepovoljne bezbednosne situacije su na kraju odloženi za 23. april 2023, dok zvanična izborna kampanja traje od 4. do 21. aprila 2023.godine.