Nepoznate komponente maltera koji je korišćen za podizanje ladoških crkvi iz 12. veka utvrđene su uz pomoć optičko-elektronskog polipolarizacionog sistema, navode naučnici Instituta za istoriju materijalne kulture Ruske akademije nauka, a rezultati istraživanja objavljeni su u časopisu „Arheološke vesti“.
Crkve, kao što su Uspenska (1114 – 1116.), Klimentovska (1153.), Nikoljska (1160.) i Georgijevska (1164.), ubrajaju se u najdrevnije hramove na teritoriji savremene Rusije.
Bez obzira na najezdu Šveđana u 12. veku, u periodu „Smutnog vremena“, pojedine građevine su do danas očuvale svoje drevne konstrukcije, priča nastojnik Staroladoškog nikoljskog muškog manastira, iguman Filaret.
„Možemo da pretpostavimo da je arhitektura drevnih manastira podrazumevala i zaštitnu funkciju. Ne može se reći precizno, ali u vreme napada Šveđana početkom 12. veka monasi Nikoljskog manastira su mogli po nekoliko dana da brane svetinje. Danas nije potpuno jasno kako su upravo u 12. veku, uz skromne tehničke mogućnosti i stalnu pretnju od najezda, graditelji podizali takve hramove“, navodi iguman.
Zbog toga naučnici više decenija tragaju za novim znanjima o osobenostima drevnoruskog zidarstva. Ipak, istraživačka baza ranije nije omogućavala da se dobiju podaci o svim komponentama i recepturi graditeljskih materijala 12. veka, priča viša naučna saradnica laboratorije za arheološku tehnologiju Instituta za istoriju materijalne kulture Ruske akademije nauka Jelena Mednikova.
Sticanje znanja o prošlosti omogućio je optičko-elektronski polipolarizacioni sistem, koji je izradio ruski inženjer Vadim Kulikov početkom dvehiljaditih.
Taj sistem omogućava da se utvrdi sastav predmeta na osnovu svetlosti koju emituje. Tehnologija omogućava da se izučavaju mikrofragmenti, kompujetrski uvećani i po 550 puta.
„Na osnovu fragmenata glavnih ladoških hramova i Klimentove kule otkrili smo da su jedna od najvažnijih komponenti maltera bile mlevene školjke s ostacima mekušaca. Oni su posebno bogati kalcijumom, kao i kreč, osnova rastvora, što je znatno povećavalo čvrstinu građevina“, dodaje Mednikova.
Izdrobljene školjke stvarale su dodatne centre kristalizacije, a belančevina konhiolin koju one sadrže, usporavala je propadanje čitavog sastava u alkalnoj sredini. Istovremeno, meso mekušaca davalo je materijalu plastičnost, navodi naučnica.
Ona je precizirala da je nedaleko od Stare Ladoge, u naselju Knjažišče, bio krečnjački peščar, odakle su dovozili sirovine. Visoko kvalitetnu opeku dovozili su iz Novgoroda, jednog od glavnih centara arhitekture u drevna vremena.
Opeka nije bila jednobrazna, tako da su u Crkvi Georgija postojali i crveni i tamnosivi primerci. Neki su, kako se pretpostavlja, pocrneli od sagorevanja organskih materija, smatra naučnica.
Istovremeno, primerci iz temelja Nikoljske crkve imali su drugačiju, svetlo narandžastu nijansu. U njihovom sastavu je mnogo više zdrobljenih školjki i mekušaca nego u primercima iz drugih crkava.
Naučnici pretpostavljaju da je tokom nekoliko vekova ladoška tehnologija izgradnje ostala nepromenjena. Graditelji su kasnije, verovatno, počeli češće da koriste cement i pesak umesto drobljenih školjki, navodi Mednikova.
Stručnjaci Instituta planiraju da ove godine detaljnije prouče spomenike Novgoroda i drugih drevnih gradova Rusije. Cilj istraživača jeste da utvrde kada je tačno u arhitekturi drevne Rusije promenjen sastav maltera i kako je to uticalo na kvalitet zdanja poslemongolskog perioda ruske istorije.