Izložba dovodi u vezu dve grupe artefakata koje sa potpuno različitih pozicija govore u iskustvima pojedinaca u Jugoslaviji tokom Drugog svetskog rata.
Koncept je proistekao iz zbirke Zografovih stripova „Priče iz Drugog rata”, koju je Muzej publikovao u saradnji sa izdavačkom kućom „Popbuks“ 2022. godine.
Od ukupno 30 za potrebe izložbe izdvojeno je 10 naslova koji posredno svedoče o različitim praksama pisanja, te na taj način pružaju uvid u jezičke artikulacije pomenutih iskustava, zabeleženih isključivo usred ratnih godina.
Muzej Jugoslavije, u saradnji sa strip autorom Sašom Rakezićem alias Aleksandrom Zografom, priprema izložbu „Reči u ratu ili o (ne)mogućnostima svedočenja“, koja će biti otvorena 16. marta u Kulturnom centru Srbije u Parizu.
© Foto : Sputnjiku ustupio Muzej Jugoslavije
Jezik kao sredstvo prenosa ratnog iskustva
Shodno „izvoru“ na koji se Zograf oslanja, odnosno „jezičkoj formi“ koju proizvode glavni akteri i koja čini okosnicu „priče“, stripovi su grupisani u tri problemske celine.
Prva uključuje intimne zapise u formi pisama i ratnih dnevnika koji su noseća referenca za četiri stripa, druga celina uvodi značajne primere pisanog umetničkog stvaralaštva, dok u trećoj grupi Zograf preuzima partizanska političko-propagandna izdanja.
Neposredno se nadovezujući na ove tri celine, na izložbi su prikazani i odabrani predmeti iz zbirki Muzeja Jugoslavije.
„Mapirajući prakse pisanja – kako kroz pokušaje pojedinaca da simbolizuju traumatična iskustva života u logoru ili pod okupacijom (pisma, dnevnici i pisano umetničko stvaralaštvo), tako i kroz nastojanja organizovanih grupa partizana da kroz distribuciju propagandnih članaka, govora i parola mobilišu borce i šire politički otpor (novinski listovi, leci i partizanski bukvari), izložba ima za cilj ne samo da podstakne mišljenje o funkciji i dometu jezika kao sredstva artikulacije različitih iskustava rata već i o njegovoj perfomativnoj snazi da „odsutno učini prisutnim“, te da naknadno omogući da se ova iskustva prenesu posebno na one koji ih nisu doživeli“, objašnjavaju u Muzeju Jugoslavije.
Pod kojim uslovima je taj transfer moguć, u kojoj meri i u kojoj formi i, konačno, koja je uloga umetnosti i muzeja u prenosu tih iskustava - pitanja su oko kojih je organizovana ova izložba.
„Imajući u vidu ratne traume, ne samo u kontekstu jugoslovenskog iskustva već i aktuelnih globalnih zbivanja, od neprocenjive je važnosti razumeti kako uposliti uvide i afektivnu dimenziju sačuvanih svedočanstava“, smatraju organizatori izložbe.
Izložba će trajati do 1. aprila, a autorka i kustokinja postavke je Simona Ognjanović.