Neočekivani pronalazak
Iz generacije u generaciju na Tajvanu se prenosilo predanje o patuljastom narodu tamne puti. Njegovi pripadnici živeli su visoko u planinama i govorili nerazumljivim jezikom, a zatim su na čudan način nestali.
Donedavno nije bilo nikakvih materijalnih dokaza o tom mitu. Naučnici su, pritom, sumnjali da su na ostrvu nekada mogli da žive tamnoputi ljudi. Verovalo se da su tajvanski domoroci Austronežani, koji su tu došli iz Kine. Na nove teritorije su se preselili pre oko pet hiljada godina, a zatim se raselili po čitavoj Okeaniji.
Ove godine je, međutim, zajednička ekspedicija arheologa iz Australije, Vijetnama i Japana u pećinskom kompleksu Sjaoma, na istočnoj obali ostrva, pronašla neobičnu grobnicu žene. Pokojnica je bila pokopana u sedećem položaju, s kolenima čvrsto pribijenim uz glavu, odnosno na način koji nije u skladu s tradicijom tog regiona.
Rezultati radiokarbonske analize su pokazali da su posmrtni ostaci te žene stari oko šest hiljada godina, ali naučnike su najviše iznenadile njene dimenzije.
„Dužina bedrenih kostiju je bila 35 centimetara. Lobanja je bila mnogo manja od uobičajene. Polazeći od tih proporcija, antropolozi su zaključili da žena nije bila viša od 140 centimetara“, rekao je rukovodilac ekspedicije, profesor Univerziteta u Gvamu Majk Karson.
Arheolozi su odmah shvatili da je reč o predstavnici legendarnog naroda niskog rasta, a dalje analize posmrtnih ostataka su ih u to dodatno uverile.
„DNK lobanje svedoči o tome da je ona genetski bliska afričkim uzorcima iz sličnog perioda. Njena veličina i forma podsećaju na Pigmeje koji su živeli na teritoriji savremene Južne Afrike“, navedeno je u rezultatima istraživanja.
Tim Majka Karsona je uveren da je žena iz pećine Sjaoma pripadnica Negrita, domorodačkog stanovništva Azije koje je tu došlo iz Afrike. Pripadnici te grupe su mnogi narodi na Filipinima, pojedini starosedeoci Australije i Andamanskih ostrva. Svi se odlikuju niskim rastom (od 140 do 150 centimetara) i tamnom kožom.
Sada, kada je tajvanska legenda potvrđena, pred naučnicima je ne manje važan zadatak – da razjasne zbog čega su pripadnici Negrita iščezli s ostrva. Za sada veruju da su ih potisnuli Austronežani koji su se tu doselili.
Ipak nisu tako mali
Eksperti navode da su priče o patuljastim narodima karakteristične gotovo za sve regione sveta. U Evropi su, na primer, poznate priče o gnomima, čiji su prototip, prema mišljenju mnogih ljubitelja mitologije Pikti ─ pleme koje je u prvim vekovima naše ere naseljavalo severoistok Škotske.
Njihov lik je u velikoj meri popularizovao pesnik Robert Luis Stivenson. U njegovoj baladi „Heather Ale“ („Vresov med“) Pikti su predstavljeni kao ljudi niskog rasta koji žive u podzemnim pećinama. Ima i onih koji veruju da su upravo Pikti poslužili Džonu Tolkinu kao osnova za stvaranje Hobita – patuljastih čovekolikih bića koja naseljavaju Srednju zemlju. Sam autor je, međutim, u brojnim pratećim beleškama za svoj legendarijum negirao takve zaključke.
Ženщina-pikt
© Foto : Public domain
Istorija Pikta je većim delom prožeta pitanjima. „U vezi s njihovim poreklom postoje dva gledišta. Prema prvom, Pikti su autohtoni stanovnici Britanije, koji su tu došli u ranom bronzanom dobu. Na osnovu toga mogli bi se smatrati prvim predstavnicima Indoevropljana u Evropi. Prema drugom gledištu, koje je realističnije, oni su bili keltsko pleme koje se prilično rano odvojilo od srodnika“, navodi istoričar Klim Žukov.
Kao glavni izvor za kulturu Pikta služi brojno kamenje s natpisima koje su oni ostavili na celoj teritoriji koju su naseljavali. Njihov jezik do danas nije dešifrovan, tako da je te natpise, urezane u stenje, nemoguće pročitati.
Ipak, sačuvane su uspomene njihovih neprijatelja. Sve do 5. veka patuljasti narod je aktivno ratovao protiv Rimske imperije. U radovima antičkih istoričara i političara mogu se sresti sećanja na „ljude niskog rasta“.
Otkrića iz poslednjih godina, međutim, potpuno negiraju tu činjenicu. Arheolozi su 2016. godine u selu Rozmark na severu Škotske pronašli skelet muškarca, za kojeg je analizom utvrđeno da je umro između 430. i 630. godine.
„U tom periodu region su naseljavali upravo Pikti. Muškarac čiji je skelet pronađen imao je veoma čvrstu građu i bio prilično visok za to vreme – 167 centimetara“, ispričao je učesnik u ekspediciji, profesor Univerziteta u Lesteru Sajmon Gan.
Tri godine kasnije u drugom škotskom naselju Muir Ord naučnici su iskopali veliku nekropolu. Sve grobnice su poticale iz perioda do 7. veka, ali je glavno otkriće bilo to što je prosečna visina umrlih bila između 160 i 170 centimetara. Na osnovu toga moglo bi se reći da legendarni Pikti i nisu bili tako mali.
Svetlooki severnjaci
U patuljke veruju i pojedini narodi savremene Rusije. Tako među Nencima (iz grupe samojedskih naroda) postoji priča o narodu Sihirti, koji je došao na Jamal s dalekog mora. Ti ljudi su imali veoma svetle oči, bili su niskog rasta i imali su potpuno drugačiji način života od domorodaca.
U nekom trenutku su svetlooki patuljci otišli u brda i počeli da žive pod zemljom, posvetivši se kovačkom zanatu.
Sami Nenci su ruskim putnicima u 19. veku govorili o tome da se narod Sihirti još mogao videti pre pet ili šest generacija. Početkom 20. veka istraživači su odlučili da se temeljno posvete tom pitanju i da pronađu tragove mitskog naroda.
Nekoliko kilometara od Saleharda 1932. godine pronađeno je nekoliko svetilišta iz gvozdenog doba. Arheolozi su ta svetilišta nazvali Ust-polujskom kulturom (jer u blizini protiče reka Poluj). Pretpostavili su da su ih sagradili pripadnici mitskog patuljastog naroda.
„Ipak, tu postoji jedna sitnica. Otkrivena Ust-polujska arheološka kultura pripada periodu od 4. veka pre nove ere do 2. veka naše ere. Nenci koji tvrde da vide pripadnike naroda Sihirti do tada još nisu bili u tundri“, ukazuje istoričar Sergej Turov.
Arheolog Oleg Kardaš je 2011. godine otkrio ubedljivije dokaze o postojanju severnih patuljaka. U okviru iskopavanja srednjovekovnog gradića u jamalskom zalivu Nahodka pronašao je šest kuća. Sve su bile prekrivene jednim krovom i spojene sistemom prelaza.
Konstrukcija je izgledala kao jedno veliko brdo. U nju se ulazilo kroz samo jedan otvor na krovu. Naseobina je bila izgrađena početkom 13. veka, a vek kasnije je napuštena. Kardaš je utvrdio da su se njegovi žitelji bavili uglavnom lovom na divlje jelene i arktičke lisice.
„U 14. veku počelo je takozvano malo ledeno doba. Naglo zahlađenje objašnjava činjenicu da je naseobina tako brzo napuštena“, objašnjava naučnik.
Ipak, na pitanje da li je narod Sihirti zaista postojao ili nije teško je dati konačan odgovor, jer skeleti legendarnog naroda nisu pronađeni, a sva svedočenja o njima su posredna.