Epohalni čin: Patrijarh srpski Porfirije seda na „Gornje mesto“ – Hristov tron u teško vreme

Kada je Sveti Arsenije Sremac, neposredni naslednik Svetog Save, usled istorijskih neprilika premestio sedište srpske arhiepiskopije iz Žiče u Pećku patrijaršiju, od tada se svi srpski arhiepiskopi ustoličuju, uvode u tron arhiepiskopa, kasnije srpskih patrijaraha, u Pećkoj patrijaršiji.

„Tamo je drevni tron, „Gornje mesto“ koje se nalazi u samom oltarskom prostoru“, kaže Srboljub Ubiparipović.

Naš sagovornik objašnjava da će patrijarh Porfirije zapravo biti uveden u prostor iza Časne trpeze, u najistureniji deo hrama okrenut ka istoku. To je „Gornje mesto“, odnosno arhijerejski tron, izvorno najstarije mesto koje zauzima arhijerej na liturgiji, u njega ga uvode dvojica episkopa.

„Patrijarh sedi na tom mestu dok traje čitanje iz Apostola, a to mesto je zapravo mesto Hristovo. Stoji uspravno dok traje čitanje Jevanđelja. U ličnosti prvojerarha koji je uveden u „Gornje mesto“, tron, gledamo samoga Hrista, na čijem mestu se nalazi konkretna ličnost, konkretni arhiepiskop i patrijarh. Sam trenutak uvođenja u tron sledi posle pevanja Trisvete pesme. Izgovara se aksios - dostojan, patrijarh „daje mir“ i liturgija faktički protiče tako što je on kao prvojerarh predvodi“, objašnjava ovaj prezviter.

Kako Sputnjik saznaje, patrijarha Porfirija u tron će uvesti dvojica mitropolita, dabrobosanski Hrizostom i crnogorsko – primorski Joanikije.

Naš sagovornik objašnjava da je zbog promene crkvene arhitekture, izmene ikonostasa, uveden i drugi deo čina ustoličenja, izvan oltara, na kraju Svete liturgije. Tada patrijarha uvode u tron u samom naosu crkve, kako bi narod mogao da vidi naslednika arhiepiskopa i srpskih patrijaraha.

Ubiparipović dodaje da ova mala sveštena radnja ima i veliki istorijski značaj, ali pre svega označava sabornost.

„Ustoličenje je važno i iz političkog ugla, ali to sada ima sekundarni značaj, budući da govorimo prvenstveno o crkvenom događaju. Naravno da usled političkih okolnosti, prilika i neprilika, itekako govorimo i o značaju ustoličenja patrijarha i u politikološkom smislu, to je neizbežno, ali treba precizno i savesno predočiti da je ovde tendencija da se ukaže na kontinuitet postojanja Pećke patrijaršije, kontinuitet ustoličenja njegovih blaženih prethodnika“, ističe naš sagovornik.

Privilegija je da se intronizacija sprovodi u delo u crkvi gde počivaju tela srpskih arhiepiskopa, a u petak će u Pećkoj patrijaršiji biti sabrana cela Srpska pravoslavna crkva, njeni episkopi i narod, ali i cela Pravoslavna crkva, predstavnici drugih pomesnih crkava.

Dolazak je najavio predstavnik Antiohijske patrijaršije, a iz Ruske pravoslavne crkve na Kosovo i Metohiju je već stigao mitropolit budimpeštanski i mađarski Ilarion Alfejev.

„Ustoličenje je i praktični pokazatelj kontinuiteta predanja, ali i u istorijskom, kulturološkom smislu, a pre svega u crkvenom ukazuje na epohalni značaj da jedan arhijerej Srpske pravoslavne crkve bude ustoličen u Pećkoj patrijaršiji, makar i pod težim okolnostima, kaže Ubiparipović.

On kaže da je ono što će uslediti na Pokrov Presvete Bogorodice još jedna prilika za sve da se podsete šta zapravo znači uloga, ne samo episkopa u crkvi, nego onoga koji je prvi.

„U liku našeg patrijarha treba pre svega prepoznati Bogočoveka Hrista, na mestu na kome će biti. Ali treba prepoznati i likove Svetog arhiepiskopa Save, Arsenija, svih na čijem mestu se patrijarh Porfirije nalazi. Pećka patrijaršija je mesto blagodatnog karaktera, a izabrani i ustoličeni patrijarh ovim činom dobija naročiti blagodatni dar, što liturgijski i bogoslovski biva pokazano na praktičan način njegovim usedanjem na Gornje mesto - da upravlja i rukovodi crkvom, na mestu Hristovom, mestu Svetoga Save, da rukovodi verni narod, umnožava dobijenu blagodat, ali i blagodatni život crkve“, kaže ovaj profesor liturgike.

On dodaje da se, upravo zbog svega navedenog, cela Crkva moli za patrijarha, na svim bogosluženjima.