Pratite Sputnjik i na letovanju
Sputnjik Srbija neometano možete čitati širom Evrope na mobilnoj aplikaciji koju ćete pronaći OVDE. Aplikaciju takođe možete preuzeti i putem linka apkfab.com
U galeriji Nadežda Petrović, u okviru izložbe ,,Mladi ’22“, održano je predavanje „'Fam fatal': mit o fatalnoj ženi u slikarstvu poznog 19. veka i njegovi preobražaji“ autorke Isidore Savić, istoričara umetnosti i kustosa Muzeja grada Beograda.
„Fam fatal“ – strah muškaraca od dominantnih žena
Koncept fatalne žene vezuje se za slikarstvo poznog 19. veka i javlja se kao poseban motiv u slikarstvu evropskog simbolizma. Zastupljen je u delima vodećih slikara simbolista Arnolda Beklina, Franca fon Štuka i Gistava Moroa, ali i u ostvarenjima srpskih i jugoslovenskih umetnika kao što su Nadežda Petrović, Stevan Aleksić i Marko Murat, kaže Isidora Savić.
Sam koncept se dovodi u vezu sa ženskim identitetom koji iz vizure muškarca predstavlja, s jedne strane veliku privlačnost ali sa druge i opasnost, tako da sama ideja fatalne žene zapravo počiva na dualnosti između erosa i tanatosa, života i smrti. Pošto se javlja krajem 19. veka, trebalo bi uzeti u obzir izvesne kulturološke, sociološke i političke kontekste.
„Bilo je to izuzetno turbulentno vreme prelaska iz 19. u 20. vek koje je prouzrokovalo velike turbulencije i anksioznost, između ostalog i strah muškarca od narastajućih moći žene, budući da je u to vreme žene polako počinju da se svesnije i aktivnije bore za svoja prava. Upravo zbog straha od emancipacije i 'drmanja' patrijarhalnog poretka koji je bio zastupljen u Evropi, muškarci počinju i da strahuju od dominantnih žena.“
Judita i Saloma: Odrubljivanje glave kao kastracija
Takav istorijski okvir uticao je i na likovnu produkciju i dela vodećih slikara koji su na različite načine tumačili fatalne žene. Ponekad su oni preuzimali ideje iz literarnih predložaka, pre svega iz antičkih mitova i iz Biblije, naročito starozavetnih tema.
U tom kontekstu su slikali predstave Judite i Salome i najčešće su ih predstavljali kako odrubljuju glave svojim muškim podanicima. Judita kako odseca glavu Holofernu, a Saloma Svetom Jovanu i na taj način se heroine predstavljaju na platnima simbolista.
„Te slike se tumače tako da odrubljivanje glave na simboličan način predstavlja kastraciju koja je jedan od najvećih strahova muškarca kad je u pitanju žena. Time se dodatno potcrtava prikaz jedne seksualno dominantne, osvešćene žene koja preti muškarčevom integritetu u psihološkom ali pre svega seksualnom smislu“.
„Fatalna žena“ ubija pogledom
Žena se takođe javlja i u bliskom odnosu sa prirodom, upravo u prirodnom okruženju, naročito u pejzažima gde slikari simbolisti predstavljaju ženu najčešće nagu. Žena iz prirode crpi tu svoju snagu, energiju i nadmoć, jer se verovalo da je muškarac poistovećen sa kulturom a žena sa prirodom.
Žena se još od antičkih vremena smatra gospodaricom biljnog i životinjskog sveta i kao takvu je predstavljaju i slikari simbolisti, najčešće nagu u prirodnom okruženju. Ponekad je u prisustvu muškarca, ali svakako ona tu svoju fatalnost crpi iz neposrednog kontakta sa zemljom.
„Česti su primeri predstave meduza gde neki slikari kao Arnold Beklin i Franc fon Štuk, ali i neki jugoslovenski kao Niko Marinković zapravo fatalnu ženu predstavljaju kroz motiv meduze kao jedne opasne žene čiji pogled preti da uništi svakoga ko bi je pogledao, naročito muškarca“.
Sirene – opasne zavodnice
Fatalne žene su u simbolizmu predstavljane i kroz motiv sirena, velikih zavodnica koje su naročito bile opasne po mornare. Motiv fatalne žene koji je najviše bio zastupljen u kulturi simbolizma zbog pojave tzv. nove žene, odnosno rodno i socijalno osvešćene žene koja je tada bila novost za evropskog muškarca poteklog u srži konzervativnog društva, vremenom se transformisao.
„Naročito nakon Prvog svetskog rata, ovaj motiv se javlja manje u likovnim umetnostima, ali je u delima nekih umetnika kao što je Franc fon Štuk dugo pretrajavao, naravno i kasnije u međuratnom periodu.“
U okviru izložbe „Mladi '22“ u okviru koje je održano predavanje, mlada umetnica Nataša Mihajlović iz Pančeva na originalan način je interpretirala različite tipove ženskog identiteta i na neki način je predstavila sopstvene reinterpretacije dela nekih od poznatih slikara simbolizma, zaključila je Isidora Savić.