Sputnjik saznaje: Krivična prijava Beograda protiv investitora – gradio kuću, uništio vinčansko blago

Investitoru, čije je ime poznato građevinskoj inspekciji, preti kazna do pet godina zatvora.

Neolitsko naselje „Usek“ na Banjici, utvrđeno kulturno dobro od 1964. godine, našlo se na meti bahatog investitora, koji je na vinčanskim kućama namerio da napravi svoju.

Građani su iskopinu na arheološkom nalazištu prijavili nadležnim inspekcijama, ali i Muzeju grada Beograda koji čuva arheološku dokumentaciju, ali i predmete sa ove lokacije. Stručnjaci su obišli devastirani lokalitet, i doživeli šok.

„Zatekli su iskopan sloj do dubine od više od tri metra, gde se u presecima vide uništene strukture vinčanskih kuća. U iskopu zemlje koju je graditelj jednim delom odneo, zatekli smo ogroman broj keramike, čak i figurina, sve u poremećenim slojevima. Arheolozi kada kopaju sklapaju hronološke slojeve i redove tako, kopaju 30 po 30 centimetara. Kada iskopate tri i po metra i bacite na drugo mesto, više ne znate koji sloj je bio ispod koga“, kaže za Sputnjik direktorka Muzeja Jelena Medaković.

Predsednik Srpskog arheološkog društva dr Adam Crnobrnja zapanjen je rušenjem lokaliteta. On za Sputnjik kaže da se na njemu nalaze neke od najvećih vinčanskih kuća koje su ikada pronađene, iako se na ovom mestu nije nalazilo veliko naselje.

„Sa Banjice potiču fantastični predmeti, ono što je sada veoma diskutabilno, takozvano vinčansko pismo, neke grafeme očigledno postoje, ali prve su zabeležene i izložene javnosti upravo sa Banjice, u monografiji iz 1961. godine. Tamo je i konzervirana jedna kuća ispod zemlje koja bi, uz nešto pameti i para mogla da se ponovo otkopa i prezentuje. To je bilo i zamišljeno 1979. godine napravili su mali arheološki park, jer naselje se nalazi u sred velikih stambenih zgrada. Međutim, devedesete godine su donele divlju gradnju“, kaže Crnobrnja.

„Usek“ je poznat široj naučnoj javnosti još od pedesetih godina dvadesetog veka, jer reč je o jednom o najvrednijih vinčanskih naselja, koje je živelo više od 600 godina, od oko 5200–4600. pre nove ere. Uz Belo brdo u Vinči i Ledine u Žarkovu to je najdugovečnije vinčansko naselje, sa veoma dobro očuvanim kućama, koje pružaju uvid u istoriju arhitekture i urbanizma na našim prostorima.

Ne zna se koliko je kuća u kojima su ljudi živeli pre 7 hiljada godina izbacio bager. Onome što je prekopano popravke nema. Toga su bili svesni i oni koji su pisali zakon koji štiti kulturna dobra u Srbiji, nadoknade štete nema, a počinilac može da bude kažnjen i sa pet godina zatvora.

Kako Sputnjik saznaje u Sekretarijatu za inspekcijske poslove, čiji je građevinski inspektor podneo krivičnu prijavu nadležnom tužilaštvu, na vrednom arheološkom nalazištu već je izgrađen i armirano-betonski potporni zid, dugačak 12 i visok 2,60 metara.

Gradilište je zatvoreno, a vredni artefakti, koji su sada vredni samo kao pojedinačni predmeti i ne mogu dati sliku o životu Vinčanaca, nalaze se na brdu raskopane zemlje.

„Plašim se da će građani to da raznesu, inače, ovu strašnu vest prati jedna zanimljiva slučajnost, koja takođe govori o odnosu prema kulturnom blagu, na Sotbiju je upravo završena aukcija vinčanskih figurina, iz austrijskog privatnog fonda, navodno su pronađene 1991.“, kaže Jelena Medaković.

Katastarska parcela na kojoj je uništen deo arheološkog nalazišta utvrđena je za kulturno dobro Rešenjem Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda u februaru 1964. godine.

Krivičnu prijavu zbog uništavanja neolitskog nalazišta na Banjici podnela je i Stranka slobode i pravde koja od Tužilaštva traži i da utvrdi da li postoji krivica nadležnih u Zavodu za zaštitu spomenika kulture Beograda zbog nesavesnog poslovanja.