Danilovgrad još pije vodu sa „ruskog“ vodovoda

Stanišić ističe da veliki broj crnogorskih građana ne prihvata da Crna Gora treba da bude neprijateljski nastrojena prema Rusiji.

On podsjeća da je Rusija u kontinuitetu pomagala crnogorski budžet, o čemu detaljno piše dr Mirčeta Đurović u knjizi „Crnogorske finansije 1860-1915“ što je bilo od izuzetnog značaja za Crnu Goru u borbi za opstanak.

„Navešću samo neka od dobročinstava koja je bratska Rusija činila Bjelopavlićima, od kojih i ona tokom Veljeg rata 1876-1878. godine, nakon čijeg je pobjedonosnog ishoda Crna Gora postala međunarodno priznata država“, kaže Stanišić.

Stanišić ističe da je Slovensko dobrotvorno društvo iz Petrograda poslalo u Crnu Goru i iz svojih sredstava sve do završetka Veljeg rata finansiralo dolazak i rad šest ljekara i drugog medicinskog osoblja (o čemu piše i akademik Branislav Bato Pešić u knjizi „Danilovgrad – zdravstvo i zdravstvena kultura“). Od te ekipe u Podgorici su bili ljekari dr Mihailo Davidovič Raputov i dr Konstatin Eduardvič Kerber. Januara 1876. godina u Crnu Goru je došla brojna misija ruskog Crvenog krsta, radi stvaranja velikog vojno-sanitetskog centra, a za potrebe Južnog fronta. Za stvaranje tog centra u Danilovgradu je iz njenog sastava formirana posebna ekipa ruskih hirurga i medicinskih tehničara i bolničara.

„Glavni zadatak ruskih doktora bio je prihvat, zbrinjavanje i liječenje ranjenika, pripadnika Južnog fronta koje su dopremale specijalne vojno-sanitetske jedinice. Prema podacima, više od 2.000 ranjenika je bilo obuhvaćeno medicinskim tretmanom, kao i obrađeno oko tri hiljade bolesnika (ratnih siročadi, starih, iznemoglih, djece). Pored ranjenika, navedeni ljekari i viši medicinski tehničari su pružali medicinske usluge i bolesnicima, djeci, starima i iznemoglima. Ova ekipa ruskog Crvenog krsta bavila se i poslovima preventive, kako bi suzbila širenje zaraznih bolesti, među kojima i onih od malarije. Sprovodili su i programe zdrastveno-vaspitnog obrazovanja, od čega i onog dijela koji se odnosio na ličnu i kolektivnu javnu higijenu. Kako je bio veliki priliv ranjenika sa frontova, to je centralna bolnica iz Danilovgrada otvorila i isturene punktove u više okolnih mjesta u Bjelopavlićima. Zbog preobimnog posla, njima je u ispomoć pridružena još jedna ekipa ruskog Crvenog krsta „Pokrovskog obščestva“, kojom je rukovodio general Rihter. Ruske ljekare je posebno fasciniralo to što su sanitetske jedinice dopremale na liječenje i zarobljene turske vojnike. O umiješnosti i humanosti ruskih doktora pisao je „Glas Crnogorca“, i drugi listovi i časopisi,” kaže Stanišić.

Izgradnja vodovoda u Danilovgradu omogućena je 1897. godine zahvaljujući velikoj donaciji koju je priložio Grigorije Antonovič Zaharin, profesor Medicinskog fakulteta u Moskvi, šef katedre za internu medicinu, istaknuti naučnik i humanista.

„Za izradu projekta vodovoda, angažovan je inženjer Marko Đukanović. Knjaz Nikola je 1896. god. u Moskvi prisustvovao krunisanju ruskog cara Nikolaja Drugog Romanova, i tom prilikom poznati ljekar i profesor medicinskog fakulteta u Moskvi, Grigorije Antonovič Zaharin, poklonio je knjazu Nikoli 45.000 zlatnih rubalja za izgradnju vodovoda za Cetinje i Danilovgrad. Čelične cijevi za vodovod kupljene su u Austrougarskoj, parobrodom dovezene u Kotor, odakle su ih mještani, na svojim ramenima, donijeli do Danilovgrada. Voda iz prve danilovgradske česme potekla je na Petrov dan davne 1897.godine, a vodovod je bio dugačak šest kilometara“, ukazuje Stanišić.

Stanišić ukazuje kako su veliki doprinos prosvjetno-kulturnom uzdizanju Bjelopavlića dali profesori iz Rusije, koji su ovdje došli uglavnom poslije Oktobarske revolucije 1917. godine. Oni su bili predavači u Nižoj realnoj gimnaziji, osnovanoj 1918. godine i Učiteljskoj školi, otvorenoj 1919. godine. To je bila prva Učiteljska škola u Crnoj Gori. On ističe da Danilovgrađani imaju namjeru da obnove i jedan dio gradskog groblja, koji se zvao „rusko groblje“ na kome počivaju zemni ostaci Rusa koji su živjeli u Danilovgradu.