Patriotsko komitski savez i ove nedjelje poziva preko društvenih mreža na protesnu vožnju automobilima u više crnogorskih gradova, jer je, kako kaže, “vakat” da ustanu Crnogorci svih vjera. U pozivu se navodi da se organizatori nadaju da će sve proći bez incidenata i napada na neistomišljenike. Već po običaju, auto kolone počinju vožnjom u 18 časova, a u Podgorici se po pravilu zadrže pola sata ispred Skupštine Crne Gore.
Spasonosne litije
Zajedničko nekadašnjim litijama protiv spornog zakona o slobodi vjeroispovjesti i ovim sada auto kolonama jeste što su i jedne i druge organizovane protiv vlasti: litije - protiv one koja je bila do izbora 30. avgusta, dok se učesnici auto kolona ne mire ni sa jednim potezom nove vlasti. Sve ostalo je - različito.
“Litije kao molitveni hodovi su bogoslužbena praksa poznata i praktikovana vjekovima u pravoslavnoj crkvi”, kaže za Sputnjik protojerej Nikola Pejović, glavni urednik Radija Svetigora.
Kako objašnjava, litije predstavljaju pojačanu, usrdniju sabornu molitvu vjerujućeg naroda i gotovo uvijek su se organizovale kada bi narodu i crkvi prijetile opasnosti, nekada od prirodnih nepogoda, nekada zbog bolesti, gladi ili nekih drugih nevolja koje je vrijeme donosilo.
“Kao takve one su se pokazale spasonosne i kada je u pitanju naša poslednja borba za opstanak i jedinstvo Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori. Kao jedan molitveni pokret naše litije su predstavljale do tada nepoznat fenomen političke borbe i bile su odlučujući faktor u političkim promjenama koje su se dogodile u Crnoj Gori. One su počinjale molebanom - molitvom koja se služila u hramovima za bratsku ljubav, slogu i pomirenje. Onda se ta molitva i taj Božiji blagoslov preko litijske šetnje širio ulicama naših gradova i tako je Crna Gora posle svake litije bila sve blagoslovenija. U njima se sve preobražavalo”, ističe Pejović.
Samo ponašanje učesnika litija, nesvakidašnja atmosfera koja se osjećala, nezapamćena brojnost koja se iz litije u litiju stalno povećavala pokazivali su, kaže naš sagovornik, da se ovdje ne radi samo o našem ljudskom djelu već smo osjećali da je sam Bog nevidljivo sišao među ljude i da ih je nadahnjivao u propovijedima, postupcima i narodnom ponašanju.
“Hiljade ljudi su na svakoj litiji prolazili ulicama a da se nije desio nijedan incident ili neprijatnost. Svi smo bili zadivljeni kada bismo vidjeli nakon litije da nijedan papirić nije ostajao u crkvenim portama. Kroz litije se projavilo ono najljepše što ima u našem narodu - svenarodno jedinstvo, kultura, vaspitanje, dostojanstveno držanje, a u isto vrijeme spremnost, u svakom trenutku da se žrtvujemo za svetinju i slobodu, ali i da oprostimo i onima koji su nas vrijeđali, hapsili, ponižavali i klevetali. Litije su bili događaji u kojima su se sreli čovjekova vjera i Božija ljubav… Litije su duhovni, kulturni i nacionalni kapital od koga će Crna Gora živjeti vjekovima”, uvjeren je Pejović.
Vrijeme kad su hapšeni sveštenici
Novinar Srne Tihomir Burzanović ističe da su litije bile mirni nenasilni protesti vjernika u Crnoj Gori protiv odluke tadašnje vlasti da Zakonom o slobodi vjeroispovjesti oduzme imovinu Mitropoliji crnogorsko - primorskoj i drugim eparhijama SPC u Crnoj Gori.
On dodaje da su litije bile nastojanje vjernika, ali i građana kao i pripadnika drugih konfesija osim pravsolavne, da imovina SPC ostane vlasništvo Mitropolije i eparhija u Crnoj Gori kao što je bilo punih 800 gdina od kada je osnovana na Miholjskoj prevlaci Zetska eparhija od strane Svetog Save.
“Litije su bila jedinstven odgovor na nasilje i nasilni pokušaj otimanja imovine. Protiv učesnika litija su organi vlasti preduzimali neviđene represivne mjere, hapšeni su vjernici, sveštenici, vladike”, ističe Burzanović.
Organizator litija je bila Mitropolija crnogorsko-primorska, dok iza auto kolona stoji Patriotsko komitski savez.
Incidenti sa učesnicima auto kolona
Sa učesnicma auto kolona Patriotsko komitskog saveza situacija je, međutim, malo drugačija, kad su u pitanju incidenti. Prvo je u Bijelom Polju zabeležen slučaj da su napali novinara Seada Sadikovića, pa su u Bijeloj zaustavili kolonu i pokušali da se obračunaju sa gostima jedne kafane, u Bijelom Polju je zatim nepoznata osoba sa nadvožnjaka posula đubrivo na automobile iz auto kolone.
Podsjetimo da su organizaori auto kolona protestvovali i zbog katastrofalne zdravstene situacije, pa zbog ugroženosti crnogorske države…
Zbog izmjene uslova za dobijenje crnogorskog državljanstva i prebivališta nekoliko dana su građani sa patriotsko komitskim obilježjima blokirali saobraćajnice. Tada su premijer Zdravko Krivokapić i potpredsjednik Vlade Dritan Abazović izneli tvrdnju da iza protesta direktno stoji Veselin Veljović, nekada prvi crnogorski policajac, a danas savjetnik predsjednika Mila Đukanovića za bezbijednost. Specijalno državno tužilaštvo (SDT), kojim rukovodi Milivoje Katnić, početkom mjeseca zatvorilo je predmet protiv Veselina Veljovića, smatrajući da nema dovoljno saznanja na osnovu kojih bi se obezbijedili dokazi i pokrenuo postupak protiv bivšeg šefa policije.
Pored incidenata, još jedna razlika između litija i auto kolona jeste što je u prvima učestvovalo i po nekoliko hiljada građana, dok u auto kolone izađe nekoliko desetina automobila, okićenih državnim i komitskim zastavama.
Naravno da niko ne namerava da komitama ospori pravo na protestne šetnje ili vožnje, ali s obzirom da brojnost u auto kolonoma u odnosu na litije nije uporediva, mnogi ovdašnji analitičari tvrde da zbog nejasnih ciljeva, buke i incidenata oni zapravo najviše idu u prilog aktulenoj vlasti u Crnoj Gori, a ne onima koji ih organizuju.
S druge strane, oni koji pokušavaju da vide Crnu Goru u budućnosti, svjesni da ona ima više unutrašnjih lica, kažu da će i učesnici litija i učesnici auto kolona morati da prihvate jedni druge. Uostalom, nerijetko je riječ o bliskim rođacima, kumovina, komšijama…A i umoriće se od tolikog mahanja zastavama.