Gubitnici na avgustovskim parlamentranim izborima u Crnoj Gori koji sebe smatraju borcima za crnogorsku stvar, a nazivaju se komitama, danima su blokirale puteve i izvodile narod na ulice, tražeći smenu vlade Zdravka Krivokapića.
Patriotsko-komitski savez Nikšića pretio je vladi da će nastaviti proteste i blokadu puteva ako premijer ne odbaci Odluku o kriterijumima za sticanje crnogorskog državljanstva koja bi, po oceni Montenegrina, omogućila da 62000 ljudi, uglavnom Srba, dobije crnogorsko državljanstvo. Po njima, odluka o tome trebalo bi da bude doneta uz učešće poslanika suverenističkog bloka i predstavnike svih manjinskih naroda koji žive u Crnoj Gori.
Uobičajena „komitska“ scenografija, uz crvene crnogorske zastave, ali i komitske i zastave NATO, pevanje „patriotskih pesama“, na protestu u Podgorici je bila obogaćena i psmom ozloglašenog Marka Perkovića Tompsona, poznatog po ustaškim stavovima, zbog čega su mu nastupi zabranjeni u najvećem delu Evrope.
Ukloniti sve što je srpsko
Na protestu ispred Vlade Crne Gore na repertoaru je bila i takoreći Tompsonova himna „Bojna Čavoglave“ koja poručuje da će ustaška ruka Srbe stići i u Srbiji. Ali ni to više nije neka novost, kao ni pojavljivanje ustaške ikonografije na skupovima onih koji bi da pridev srpski ako je ikako moguće proteraju iz Crne Gore.
Osnovana je čak i grupa građana pod nazivom "Crnogorsko proleće" koja je okupila pristalice u nekoliko gradova, što izaziva zapitanost kopiraju li oni brojne pokrete i ideološke pravce iz istorije – od 1918. na ovamo.
Da li je, na primer, reč samo o slučajnom podudaranju termina Crnogorsko proleće sa Hrvatskim prolećem?
Maspok, odnosno Hervatsko proleće je 1971. godine uz podršku velikog dela tadašnjeg političkog vrha Hrvatske, ali i ustaške emigracije na Zapadu, bio masovni nacionalistički i secesionistički pokret koji je zahtevao isključenje upotrebe srpskog jezika u Hrvatskoj i njeno deklarisanje kao nacionalne države Hrvata. U odgovoru na to pitanje terminološkog podudaranja, akademik Vasilije Krestić je nedvosmileno jasan.
„Nema slučajnosti kada je reč o toj crnogorskoj proustaškoj ili da ne kažemo proustaško-hrvatskoj politici. To ima duboke korene. Tu su Savić Marković Štedimlijai Sekula Drljević postavili temelje te i takve prohrvatske, a u poslednje vreme i proustaške politike. Prema tome, to je izjednačavanje, jedno kopiranje sa jasnim antisrpskim ciljem da se Crna Gora približi tim Zelenašima koji su antisrpski opredeljeni“, kaže Krestić za Sputnjik.
Drljević koji je svojevremeno bio ministar pravde i ministar finansija u Kraljevini Crnoj Gori, tokom Drugog svetskog rata je posle saradnje sa italijanskim okupacionim vlastima u Crnoj Gori, postao i saradnik ustaškog režima u Nezavisnoj državi Hrvatskoj. Dobivši podršku ustaškog poglavnika Ante Pavelića, u Zagrebu je sredinom 1944. godine formirao Crnogorsko državno vijeće.
Istoričar Miloš Ković, profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu ističe da oni koji sebe danas zovu komitama u Crnoj Gori nemaju veze sa istorijskim komitama iz vremena Prvog svetskog rata, kao što oni koji danas zovu sebe nacionalnim Crnogorcima nemaju gotovo nikakve veze sa istorijskom Crnom Gorom.
Ništa zajedničko sa komitama iz Prvog svetskog rata
„Njihova baština i njihovo nasleđe i njihov početak je u 1941. godini. Njihovi ideolozi nisu Sveti Petar Cetinski ni Njegoš, pa ni kralj Nikola Petrović, nego Sekula Drljević i Štedimlija. U tome je ta karika koja ih vezuje sa ustaškim pokretom u Hrvatskoj i sa obnovom ustaških ideja u današnjoj Hrvatskoj“, takođe smatra Ković.
To je, kako kaže, pravac u kome oni koji se danas izjašnjavaju na taj način evoluiraju već dugo i on je potvrđen 1945. od strane Titove vlasti. Zato smatra da ne treba da čudi sada ta sintagma Crnogorsko proleće koja je još jedna potvrda da ti ljudi evoluiraju, odnosno devoluiraju u pravcu čistog ustašluka.
„I to potvtrđuje pevanje Tomsonovih pesama i ostala ikonografija koja pripada ustaškom pokretu. Ne bi trebalo da imamo bilo kakve iluzije kada su u pitanju oni koji sebe danas zovu komitama“, kaže Ković za Sputnjik.
On podseća da su te samozvane komite u direktnom sukobu sa osnovnim istorijskim činjenicama iz 1918. godine o tome šta je bila Podgorička skupština. A bila je, kako ističe, najdemokratskija skupština u istoriji Crne Gore koja je označila ostvarenje viševekovnog ideala Srba iz Crne Gore koji se sabirao u dve reče – oslobođenje i ujedinjenje srpskog naroda. Sve što je današnje domišljanje i izmišljanje o 1918. godini nije utemeljeno u nečemu što su istorijske činjenice, tvrdi naš sagovornik.
Komite su bili Srbi
„Komite, pokret otpora protiv austro-ugarske vlasti iz Prvog svetskog rata nastao je pošto je kralj Nikola potpisao kapitulaciju i otišao u emigraciju i nećete naći nijednog komitu iz Prvog svetskog rata koji se nije izjašnjavao kao Srbin. I komite su zajedno sa srpskom i francuskom vojskom oslobađale Crnu Goru 1918. Ne zaboravimo da je primorje, osim obale od Bara do Ulcinja, Crnoj Gori upravo pripojila ta takozvana omrznuta, okupatorska srpska vojska 1918. godine“, podseća ovaj istoričar.
On, mećutim, ukazuje na spoljni faktor, primarno italijanski, jer je preko Italije dolazio taj uticaj koji će pokrenuti takozvanu Božićnu pobunu i sve što će kasnije doći, zaključno sa Drugim svetskim ratom.
Razlog za neuspešna pobunu Zelenaša na Božić 1919. godine, upravo je bio ishod Podgoričke skupštine, prema kome se Kraljevina Crna Gora bezuslovno ujedinjuje sa Kraljevinom Srbijom koja bi odmah nakon toga pristupila formiranju zajedničke države Srba, Hrvata i Slovenaca.
Bjelaši koji su se zalagali za bezuslovno ujedinjenje, brojčano su nadmašili Zelenaše, koji su bili pristalice očuvanja crnogorske državnosti i konfederalnog ujedinjenja.
Komite sa italinskom podrškom
To što su se i kasnije neki odmetnuli u planine i hajdukovali i pljačkali o čemu u arhivama ima dosta dokumenata, kao i jasnih podataka o podršci koju su dobijali iz Italije, razlog je da su sebe nazivali komitama.
Kasnije, sa pojavom fašističke Italije 1922. oni se ulivaju u taj pokret, kaže Ković.
I Krestić ukazuje na to da ih je podržavala i plaćala Italija koja je imala jasne tendencije.
„Italijanska kraljica koja je bila ćerka crnogorskog kralja Nikole, htela je da pomogne Petrovićima da se vrate na crnogorski presto. To je intervencija države sa strane koja diže ustanak iz čisto državnih interesa Italije. Ta tendencija se javlja još od Prvog svetskog rata, kada kralj Nikola sa porodicom beži i napušta Crnu Goru koja kapitulira, i zajedno sa sinom moli Boga da pobede Centralne sile samo zato da bi se vratio na crnogorski presto“, kaže ovaj akademik.
Veza sa ustaštvom nije slučajnost
Ako postoji zajednička nit između tih komita koje je podržavala Italija i ovih današnjih, to je ta antisrpska akcija iz onog vremena i ovog sadašnjeg. U ono vreme zelenaška, a sada zaista je možemo nazvati i proustaška, direktan je Krestić.
A Ković zaključuje:
„Dakle, nije slučajno ojačana ta veza sa ustaškom ideologijom i sa NDH i ne svedočimo slučajno danas povampirenju ustaških i nacifašističkih ideja. Ono što vidimo danas u Crnoj Gori to je deo tog procesa. Ono što je posebno zanimljivo to je kako je titoistička ideologija utirala put u to što imamo danas, u današnju NATO, proustašku i profašističku ideologiju koju vidimo u Crnoj Gori“.