Premijer Sjeverne Makedonije Zoran Zaev izjavio je tokom posjete Bugarskoj da njegova zemlja, koja je suverena, ima pravo na posebnu i nezavisnu crkvu. Zaev je istakao da on i bugarski premijer Borko Borisov zajedno ohrabruju istoričare da „završe posao“, te da je u tom smislu već pao dogovor oko „nekih istorijskih ličnosti“, poput Ćirila i Metodija, Svetog Nauma i Klimenta...
I dok Zaev očekuje posebnu pomoć bugarske strane kako bi Ohridsku arhiepiskopiju otrgnuo iz krila Srpske pravoslavne crkve (SPC), predsjednik Crne Gore Milo Đukanović u poslednje vrijeme takođe potencira pitanje autokefalije crnogorske crkve.
Etnofiletizam Đukanovića i Zaeva umnogome je sličan — kao političari obojica javno „ohrabruju“ istoričare „da završe posao“ u skladu sa ideološkim potrebama vlasti.
Nekad Njemačka, danas NATO
Na sceni je nešto što mnogi tumače kao završi čin prepakivanja Balkana po atlantističkom modelu, koji osim vojnog prisustva NATO-a podrazumijeva i reviziju obrazovnog sistema (prije svega istorije). Glavna meta je, naravno, ponovo Srbija.
Istoričar dr Aleksandar Stamatović upozorava na to da situacija u kojoj se sada nalazi Srbija dosta podsjeća na situaciju iz 1941. godine, kada je Njemačka preko Trojnog pakta napravila prsten oko Kraljevine Jugoslavije da bi je primorala da se uklopi u projekat takozvanog „novog evropskog poretka“.
Sagovornik Sputnjika nema dilemu da je današnje poklapanje i istorijsko naravoučenije isto: ono što je 1941. bila Jugoslavija sada su Srbija i Republika Srpska, a ono što je bila Njemačka — sada su NATO i Amerika. Raščišćavanjem situacije na Balkanu, NATO-u bi, naime, bio potpuno otvoren put ka granicama Rusije.
„Na Balkanu ostaje još samo formalni završetak uvođenja Sjeverne Makedonije u NATO, da bi se napravo potpuni prsten oko Srbije i Republike Srpske. U tom cilju je, po često viđenom modelu, i projektovana ’plišana revolucija‘ u Sjevernoj Makedoniji, i dovedeni su na vlast Zoran Zaev i njegova garnitura. Čitav projekat djeluje po sistemu spojenih sudova, s tim što je on davno odrađen u Crnoj Gori kroz instaliranje Đukanovića na vlast, a Sjeverna Makedonija je svjež primjer“, obrazlaže Stamatović za Sputnjik.
Naivno priznanje američkog generala
Ovaj istoričar dodaje da je, pored niza potpunih podudarnosti zvaničnih politika Skoplja i Podgorice, otvaranje crkvenih pitanja i u Crnoj Gori i u Sjevernoj Makedoniji u stvari samo dio globalne antisrpske politike koju vode te dvije države.
„Mislim da je američki general Džon Hodžis prilično naivno, ali potpuno suštinski tačno izrekao cilj američke i NATO politike kada je rekao da treba smanjiti moć Srpske pravoslavne crkve (SPC). Kažem, prilično naivno, jer se radi o vojniku, a ne diplomati i političaru, ali je za nas važna istinitost te tvrdnje“, kaže Stamatović.
On smatra da je glavni razlog takve strategije Alijanse taj što je Srpska pravoslavna crkva danas ostala jedini integrativni faktor srpskog naroda u globalnom smislu.
„Nažalost, političke elite Srba su dosad pokazale da nemaju niti koncepta niti kapaciteta za bilo kakav ozbiljniji plan ponovne državne integracije srpskog naroda. Stoga, kao istoričar, mogu da kažem da položaj SPC sada umnogome podsjeća na onaj koji je imala u doba turske vladavine, kada je bila jedini integristički faktor srpskog naroda i pokretač njegove borbe za oslobođenje“, uvjeren je Stamatović.
I istoričari stavljeni u pogon
Sagovornik Sputnjika takođe smatra i da fenomen „ubacivanja“ istoričara u pogon promovisanja crkvene individualnosti i autokefalnosti u Crnoj Gori i Sjevernoj Makedoniji ne predstavlja ništa novo, podsjećajući da je nažalost poznato da su istorija i istoričari manje-više uvijek služili vladajućim elitama za dokazivanje pravovjernosti i opravdanosti njihovih poteza i programa.
U tom smislu, Stamatović dodaje da u slučaju i Crne Gore i Sjeverne Makedonije, nažalost, postoji težnja da se iz dvosmislenih i netačnih istorijskih podataka formulišu istorijski dokazi, te da se u oba slučaja radi o cijepanju crkvenog tkiva srpske Crkve.
„Otvaranje crkvenih pitanja treba da ubijedi najprije stanovništvo u obe države da su crkve u njima samobitne i nesrpske. Politika Đukanovića je već poznata i razgolićena. Njega sve ovo vrijeme Zapad i NATO drže na vlasti samo u cilju antisrpske i antiruske namjere, iako isti taj Zapad zna da se radi o mafiokratskom i nedemokratskom režimu“.
„Ni politika Zaeva ne predstavlja nikakvu enigmu. I on je nedavno doveden na vlast iz istih pobuda kao i Đukanović. Evidentno je da je Zaev poveo probugarsku politiku, i to treba naglasiti, i da se u nekoj srednjoročnoj perspektivi može očekivati velikobugarski integristički projekat između Sjeverne Makedonije i Bugarske, identičan onom između Albanije i Kosova“, predviđa Stamatović, uz ocjenu da se zapravo radi o ponavljanju politike i koncepta bugarskog ovladavanja Makedonijom, radi kog je ta zemlja ušla u jedan balkanski i dva svetska rata — i koje je sve izgubila i u kojima je bila na pogrešnim stranama.
Zbog svega navedenog, Stamatović apeluje da bi Srbija svakako trebalo da ima odgovor i na ovaj koncept jer, kako predviđa, „Sjeverna Makedonija u istorijskoj perspektivi od 15-20 godina najvjerovatnije neće preživjeti u ovom obliku, kao što, vjerovatno, neće ni Crna Gora“.