Predsjednik Crne Gore Milo Đukanović tokom intervjua za RTCG kazao je da „Srpska pravoslavna crkva ostaje glavni frontmen velikosrpskog nacionalizma prema regionu i Crnoj Gori i da ostaje udarna pesnica onoga što žele ideolozi ’velike Srbije‘ i imperijalne Rusije na Balkanu“, te da stoga „mora ostati predmet pažnje državne politike Crne Gore u narednom periodu“.
Ministar spoljnih poslova Crne Gore Srđan Darmanović sjutradan nakon Đukanovićevog intervjua boravio je u zvaničnoj posjeti Rimu, preciznije, Vatikanu.
Osim sastanka sa predstavnicima Svete stolice, Darmanović je u ime Vlade Crne Gore sa predsjednikom Zajednice „Sveti Eđidio“ Markom Impaljacom potpisao sporazum o saradnji.
U Informaciji koju je usvojila Vlada Crne Gore, stoji da Zajednica „Sveti Eđidio“ nezvanično predstavlja „diplomatiju iz sjenke Vatikana".
Sama Zajednica, prema pomenutom dokumentu, Crnu Goru vidi kao zemlju koja ima „važnu poziciju na Balkanu, ali i na Mediteranu“, a kako se ističe, u svim razgovorima sa crnogorskim zvaničnicima predstavnici Zajednice istakli su uvažavanje Crne Gore kao države koja nesumnjivo treba da emituje ekumenske poruke.
Vlada Crne Gore istovremeno ne krije da su odnosi sa Zajednicom „već duže vrijeme veoma bliski“, a vode se i razgovori o formiranju „međunarodnog omladinskog ekumenskog centra u Prčnju“.
Dok se saradnja sa Svetom stolicom paralelno uspješno odvija na više nivoa, crnogorske vlasti Srpsku pravoslavnu crkvu tretiraju kao glavnog neprijatelja i prijetnju po državnost Crne Gore.
Za istoričara prof. dr Aleksandra Stamatovića činjenica da je predsjednik Crne Gore Milo Đukanović kao glavnog nosioca velikosrpskog koncepta u Crnoj Gori označio Srpsku pravoslavnu crkvu nije nimalo začuđujuća. Štaviše, on smatra da ona „predstavlja realan prikaz i ocjenu položaja srpskog naroda u Crnoj Gori“, čiji su lideri u najvećoj mjeri pod kontrolom službe bezbjednosti crnogorskog režima, pa sada Mitropolija crnogorsko-primorska ostaje kao jedini stub srpskog identiteta koji nije pod kontrolom tajne policije.
„Očigledno je da je većina lidera aktuelnih srpskih stranaka koji su se pojavili u prethodne gotovo dvije decenije, neposredno ili posredno projektovana od službe bezbjednosti crnogorskog režima. Isti slučaj je i sa nekoliko kulturnih organizacija koje se u poslednje vrijeme pojavljuju kao tobožnji zaštitnici srpskog kulturnog identiteta u Crnoj Gori. Sa njima je srpski narod izgubio sve: jezik, trobojku, himnu, školske programe i konačno ono najvažnije — zajedničku državu sa Srbijom. Crna Gora je priznala kvazi državu Kosovo i ušla u NATO, i sve to pored tih lidera stranaka i kulturnih institucija.“
„Razbivši i dezorijentišući srpski politički korpus u Crnoj Gori, Đukanovićevom režimu je ostalo još samo da se obračuna sa Srpskom crkvom, tj. Mitropolijom crnogorsko-primorskom kao centralnom eparhijom SPC u Crnoj Gori, i poslednjim bastionom srpskog identiteta koji nije pod kontrolom režima i njegove službe bezbjednosti“, kaže Stamatović za Sputnjik.
Posmatrajući stvari sa izvjesne vremenske distance, ovaj istoričar smatra da se danas nakon proteka dvije decenije može uspostaviti pravilna istorijska analiza i zaključak, a to je „da je famozni sukob Milo–Momir iz 1997. godine bio daleko više od jednog običnog političkog sukoba“.
„To je bio početak dalekosežnog zaokreta Crne Gore i početak otklona od njenog milenijumskog identiteta kao slovenskog, srpskog i istočnopravoslavnog“, obrazlaže Stamatović.
„Crna Gora je već odavno, uostalom kao i Ukrajina, označena od Vatikana kao ’tera misionis‘, tj. zemlja misije i preobraćanja od pravoslavlja ka katoličanstvu, pa i posjetu ministra spoljnih poslova Crne Gore Srđana Darmanovića Vatikanu, i potpisivanje sporazuma sa Zajednicom ’Sveti Eđidio‘, treba tumačiti samo kao korak više u razaranju pomenutog identiteta i preobraćanja Crne Gore u neslovensku i katoličku državu.“
Stamatović dodaje da je i „u praksi svakodnevnog života u Crnoj Gori na sceni opšta latinizacija, čak sa elementima kroatizacije“, dok je krajnji naum u koji spada i bespoštedni obračun sa SPC da se balkanska obala Jadrana konačno očisti od srpskog faktora.
„Fundamentalni cilj je, posle likvidacije srpskog pravoslavnog i slovenskog identiteta na sjeveroistoku Jadrana, u Hrvatskoj, likvidacija i poslednje oaze tog identiteta u Crnoj Gori, a on se, kako sam to već rekao, još jedino vidi u postojanju Mitropolije crnogorsko-primorske. Time bi pravoslavno slovenstvo bilo odbačeno u balkanske gudure i zaleđine, ka Panoniji, gdje bi u naredni vijek do vijek i po takođe bilo likvidirano najprije u Republici Srpskoj, a onda u Srbiji.“
„Ja lično sam i dalje skeptik i pored upravo javno objavljenog mišljenja Venecijanske komisije od prije tri godine u vezi sa položajem vjerskih zajednica u Crnoj Gori koje je crnogorski režim krio. Mislim da se režim na to mišljenje neće osvrtati sada kada je pred vratima likvidacije Mitropolije crnogorsko-primorske preko pomenutog zakona, jer ovaj famozni propis je daleko više od samo jednog prostog vjerskog zakona. Stoga, posjetu ministra Darmanovića Vatikanu tumačim i kao traženje podrške režimu upravo na tom mjestu za donošenje ovog zakona, prema kojom bi Vatikan sa svojim ugledom i moći, koji su nesporni, neutralisao mišljenje Venecijanske komisije“, upozorava Stamatović.